Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

Đau thần kinh tọa là một tình trạng phổ biến, có nguyên nhân xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, như viêm nhiễm, chèn ép dây thần kinh,… Bệnh xuất hiện với những triệu chứng rõ ràng, gây đau đớn và hạn chế nghiêm trọng trong việc vận động hàng ngày. Hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Đau thần kinh tọa là gì?

Dây thần kinh tọa hay còn được gọi là dây thần kinh hông to, là một dây thần kinh quan trọng kéo dài từ vùng dưới thắt lưng đến các ngón chân. Chức năng chính của dây thần kinh tọa là điều chỉnh hoạt động vận động và cảm giác cho các phần dưới cơ thể.

Đau thần kinh tọa là một cảm giác đau dọc theo con đường của dây thần kinh tọa. Cơn đau có nguồn gốc từ vùng lưng dưới, lan rộng ra phía bên ngoài đùi, phía trước của chân và mắt cá bên ngoài, và cuối cùng lan ra đến các ngón chân. Hướng và phạm vi của cơn đau có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí tổn thương.

Nguyên nhân đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có thể có nguyên nhân từ nhiều vấn đề khác nhau, bao gồm:

• Thoát vị đĩa đệm: 

Khi các đĩa đệm giữa các đốt sống bị trượt, áp lực sẽ tác động lên rễ thần kinh và gây đau. Mỗi người trong đời đều có khả năng bị thoát vị đĩa đệm.

• Thoái hóa đĩa đệm: 

Đây là quá trình tự nhiên mòn của các đĩa đệm giữa các đốt sống trên cột sống. Khi các đĩa đệm bị mòn và co ngắn dần, nó có thể gây hẹp ống sống và chèn ép rễ thần kinh tọa, gây đau nhức.

• Trượt đốt sống: 

Khi một đốt sống trượt ra khỏi vị trí, nó không đồng tâm với cấu trúc phía trên và làm hẹp lỗ thông qua đó dây thần kinh đi ra. 

• Thoái hóa khớp: 

Gai xương có thể hình thành ở các khớp già, gây chèn ép dây thần kinh ở vùng lưng dưới.

• • Chấn thương cột sống thắt lưng hoặc dây thần kinh tọa.
  • Các khối u hình thành trong ống sống thắt lưng gây chèn ép dây thần kinh tọa.

• Hội chứng cơ hình lê: 

Tình trạng này xảy ra khi cơ hiệu lê (một cơ nhỏ nằm sâu trong mông) bị căng hoặc co thắt, gây áp lực và kích thích dây thần kinh hông, dẫn đến đau dây thần kinh tọa.

• Hội chứng chùm đuôi ngựa: 

Đây là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến bó dây thần kinh ở phần cuối tủy sống (chùm đuôi ngựa). Hội chứng này gây ra các cơn đau lan dần xuống chân, có thể gây tê xung quanh hậu môn và thậm chí làm mất kiểm soát ruột và bàng quang

Triệu chứng đau dây thần kinh tọa

Triệu chứng đau dây thần kinh tọa có thể thay đổi tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến và thường gặp:

• Đau nhói ở vùng lưng dưới.
• Cơn đau lan từ lưng xuống chân và trở nên nghiêm trọng hơn khi ngồi lâu.
• Đau ở hông.
• Cảm giác nóng rát hoặc ngứa ran ở chân.
• Yếu đuối, tê hoặc khó di chuyển chân hoặc bàn chân.
• Cơn đau làm cơ thể khó đứng dậy.
• Cơn đau tăng lên khi ngồi lâu, đứng trong thời gian dài, thực hiện các động tác vặn cơ thể hoặc thay đổi tư thế đột ngột như ho, hắt hơi…
• Cơn đau có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai chân.

Đau dây thần kinh tọa có nguy hiểm không?

Đau dây thần kinh tọa không phải là một bệnh nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nó có thể gây nhiều biến chứng và khó chịu cho người bệnh, đồng thời có thể ảnh hưởng đến chức năng vận động.

Khi đau dây thần kinh tọa trở thành một bệnh mãn tính, cơn đau có thể xuất hiện liên tục và kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. 

Ngoài ra, trong trường hợp dây thần kinh bị chèn ép nghiêm trọng, nó có thể ảnh hưởng đến hệ cơ, gây yếu và teo cơ, như chứng thả bàn chân (còn được gọi là tổn thương thần kinh peroneus, bàn chân rớt, foot drop). Tình trạng này khiến chân của người bệnh thường bị tê và không thể di chuyển bình thường.

Nguy hiểm hơn, đau dây thần kinh tọa có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho dây thần kinh, dẫn đến mất hoàn toàn cảm giác ở chân.

Do đó, mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, việc chữa trị và quản lý đau dây thần kinh tọa là quan trọng để giảm khó chịu và nguy cơ biến chứng, và tăng khả năng hoạt động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Các yếu tố rủi ro

Tuổi tác

Các thay đổi liên quan đến tuổi tác trong cột sống, như thoát vị đĩa đệm và gai cột sống, là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra đau dây thần kinh tọa. Phần lớn những người bị đau dây thần kinh tọa thường có độ tuổi từ 30 đến 50.

Cân nặng

Tăng cân có thể tạo áp lực lên cột sống, điều này đồng nghĩa với việc những người thừa cân, béo phì hoặc phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm.

Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng đường trong máu, làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh.

Công việc đặc thù

Những công việc đòi hỏi xoay lưng, vận chuyển đồ nặng hoặc lái xe trong thời gian dài có thể đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra đau dây thần kinh tọa. 

Ngoài ra, việc ngồi lâu hoặc có lối sống thiếu vận động cũng tăng nguy cơ mắc bệnh đau dây thần kinh tọa so với những người thường xuyên hoạt động.

Đau thần kinh tọa có chữa khỏi không?

Chứng đau dây thần kinh tọa thường tự giảm đi theo thời gian hoặc khi áp dụng các phương pháp chăm sóc tại nhà. Khoảng 80-90% các trường hợp đau dây thần kinh tọa đã khỏi bệnh mà không cần can thiệp phẫu thuật. Một nửa số trường hợp này hoàn toàn hồi phục trong vòng sáu tuần. Vì vậy, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị đau dây thần kinh tọa như sau:

• Sử dụng thuốc trị đau dây thần kinh tọa theo toa của bác sĩ.
• Áp dụng vật lý trị liệu.
• Tiến hành tiêm dịch cột sống.
• Thử nghiệm các liệu pháp thay thế.

Nếu các phương pháp này không mang lại hiệu quả hoặc tình trạng bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn, có thể cần phải thực hiện can thiệp phẫu thuật để kiểm soát và tránh biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần đến khám bác sĩ?

Dưới đây là một số dấu hiệu nghiêm trọng mà người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ khi phát hiện, nhằm tránh biến chứng đau dây thần kinh tọa nghiêm trọng:

• Đau chân dữ dội kéo dài hơn vài giờ.
• Tê hoặc yếu cơ cùng một chân.
• Mất kiểm soát đường ruột hoặc bàng quang (tình trạng này có thể do hội chứng đuôi ngựa gây ra, làm ảnh hưởng đến các dây thần kinh cuối cùng của tủy sống).
• Đau đột ngột và mãnh liệt sau tai nạn giao thông hoặc chấn thương khác.

Những triệu chứng trên cho thấy tình trạng đau dây thần kinh tọa đang diễn biến nghiêm trọng và đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức. Do đó, khi gặp những dấu hiệu này, việc thăm bác sĩ là cần thiết để được đánh giá và điều trị phù hợp.

Chẩn đoán đau thần kinh tọa

Để chẩn đoán chứng đau thần kinh tọa, ban đầu, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh và đặt câu hỏi về các triệu chứng mà bạn đang gặp phải. Ngoài ra, người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện một số kiểm tra như sau:

• Kiểm tra sức mạnh của cơ bắp chân bằng cách đi bằng mũi chân và gót chân.
• Ghi lại điểm bắt đầu cơn đau bằng cách nâng cao chân, từ đó xác định chính xác vị trí dây thần kinh bị ảnh hưởng và một số vấn đề liên quan đến đĩa đệm.
• Thực hiện các động tác kéo giãn để xác định cơn đau và kiểm tra độ linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp.

Ngoài ra, có thể yêu cầu một số xét nghiệm hình ảnh khác như:

• Chụp X-quang cột sống: Đây là phương pháp chụp hình sử dụng tia X để phát hiện các vấn đề như gãy xương cột sống, đĩa đệm thoát vị, nhiễm trùng, khối u và gai xương.
• Xét nghiệm điện cơ: Đây là phương pháp đo tốc độ truyền tín hiệu điện qua dây thần kinh và phản ứng của cơ bắp.
• Chụp tủy sống: Phương pháp này được sử dụng để xác định nguyên nhân có phải do đốt sống hoặc đĩa đệm gây ra hay không.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT): Hai phương pháp này cung cấp hình ảnh chi tiết về xương và mô mềm trong lưng. Chụp MRI có thể hiển thị áp lực lên dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm và bất kỳ vấn đề viêm khớp nào.

Các phương pháp chẩn đoán này giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng đau dây thần kinh tọa và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa

Sử dụng thuốc

Người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc chống viêm để giảm cơn đau do đau dây thần kinh tọa gây ra. Các loại thuốc này bao gồm ibuprofen và naproxen, aspirin.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nguyên nhân gây đau thần kinh tọa có thể do thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh, do đó, việc sử dụng chỉ thuốc giảm đau không đủ để chữa trị bệnh. 

Hơn nữa, việc tự ý sử dụng thuốc có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng tới gan, thận và dạ dày… 

Do đó, người bệnh cần phải được chẩn đoán chính xác nguyên nhân để tìm phương pháp điều trị đau dây thần kinh tọa thích hợp.

Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định cho những bệnh nhân mà đau dây thần kinh tọa không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác hoặc xuất hiện các biến chứng như cơ bắp yếu đi đáng kể, mất khả năng kiểm soát ruột – bàng quang. 

Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ nguyên nhân gây chèn ép dây thần kinh tọa như gai cột sống, đĩa đệm thoát vị, khối u…

Trị liệu thần kinh cột sống

Phương pháp này còn được gọi là Chiropractic, là phương pháp điều trị không sử dụng thuốc, không phẫu thuật theo tiêu chuẩn Mỹ. 

Theo đó, bác sĩ sẽ thực hiện việc nắn chỉnh bằng tay để đưa các đốt sống về vị trí ban đầu và giảm áp lực lên đĩa đệm.

Vật lý trị liệu hồi phục chức năng

Các bài tập vật lý trị liệu có tác dụng điều chỉnh vị trí cột sống, tăng cường sức mạnh các cơ bắp hỗ trợ lưng và cải thiện tính linh hoạt của các cơ. Điều này giúp phục hồi chức năng vận động của hệ cơ-xương-khớp và ngăn ngừa tái phát bệnh trong tương lai.

Kết hợp trị liệu thần kinh cột sống và vật lý trị liệu

Trị liệu thần kinh cột sống và vật lý trị liệu đều mang lại hiệu quả tốt cho bệnh nhân mắc đau thần kinh tọa. Phương pháp điều trị cho bệnh lý đau dây thần kinh tọa kết hợp trị liệu thần kinh cột sống với vật lý trị liệu và sử dụng các thiết bị máy móc hiện đại nhằm tác động trực tiếp vào nguyên nhân gây bệnh, giúp chữa lành cơn đau một cách tự nhiên mà không cần sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật.

Cách phòng ngừa đau dây thần kinh tọa

Phòng ngừa đau thần kinh tọa có thể không thể ngăn ngừa hoàn toàn các nguyên nhân gây đau như thoái hóa đĩa đệm, đau dây thần kinh tọa do mang thai hoặc tai nạn. 

Tuy nhiên, việc áp dụng một số giải pháp phòng bệnh hiệu quả có thể giúp bảo vệ lưng và giảm nguy cơ, bao gồm:

• Duy trì tư thế đúng: Thực hành giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng, nâng đồ và ngủ sẽ giảm áp lực lên lưng dưới.
• Không hút thuốc: Nicotine làm giảm lượng máu cung cấp cho xương, gây suy yếu và căng thẳng cho cột sống và đĩa đệm.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân và chế độ ăn uống không cân đối có liên quan đến việc phát triển viêm và đau khắp cơ thể. Duy trì cân nặng lý tưởng là giải pháp quan trọng để giảm căng thẳng cho cột sống.
• Chọn hoạt động thể chất ít gây tổn thương lưng: Bơi lội, đi bộ, yoga hoặc thái cực quyền là những hoạt động thể chất có ít tác động đến lưng.
• Tránh chấn thương: Đảm bảo mang giày vừa vặn, giữ cho cầu thang và lối đi khô ráo, tránh trơn trượt để tránh té ngã gây chấn thương.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục thường xuyên giúp duy trì sự linh hoạt và sức mạnh của các khớp, cột sống, đồng thời tăng cường cơ vùng bụng và lưng dưới.

Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung một số loại thực phẩm có lợi cho tình trạng đau thần kinh tọa nhằm giảm các triệu chứng đau của bệnh.

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cơ bản về đau thần kinh tọa. Hy vọng từ bài viết này, các bạn sẽ biết được triệu chứng và các cách điều trị bệnh. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích này đến nhiều người hơn bạn nhé!