Bệnh viêm khớp dạng thấp: Triệu chứng, chẩn đoán và cách chữa trị

Đối với những ai đã từng trải qua hoặc đang gặp phải căn bệnh này, việc hiểu rõ về nó và tìm kiếm thông tin hữu ích là điều vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, Diamondkhop sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn tổng quan về bệnh viêm khớp dạng thấp, từ việc giải thích khái niệm cơ bản đến các triệu chứng và dấu hiệu, những đối tượng nguy cơ, và cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả. 

Bệnh Viêm khớp dạng thấp là gì?

Bệnh viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các mô trong khớp, gây ra viêm và tổn thương. Điều này dẫn đến việc phá hủy dần các mô trong khớp, bao gồm màng nhầy (synovium) bao quanh khớp và xương, gây ra sưng và đau. Theo thời gian, việc tổn thương các mô trong khớp có thể làm giảm sự linh hoạt và gây ra hạn chế chức năng khớp.

Các giai đoạn của viêm khớp dạng thấp

Giai đoạn 1

Trong giai đoạn này, hệ miễn dịch chưa tấn công mạnh mẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho niêm mạc khớp. Người bệnh chỉ trải qua viêm màng trên khớp, gây đau và sưng khớp không thường xuyên. Các tế bào miễn dịch tập trung nhiều ở vùng xương khớp bị viêm nhiễm, làm tăng lượng tế bào này trong dịch khớp.

Giai đoạn 2

Giai đoạn 2 của bệnh viêm khớp dạng thấp được cho là gây ra những hậu quả đáng kể cho hệ thống xương khớp và sức khỏe. Ở giai đoạn này, viêm trong mô đã xuất hiện và có dấu hiệu lan rộng. Đồng thời, sự phát triển của mô xương sẽ ảnh hưởng đến không gian trong khớp và trên sụn, gây phá hủy sụn khớp.

Hậu quả của việc này là các khớp dần dần thu hẹp do mất sụn, nhưng chưa gây ra dị dạng khớp.

Giai đoạn 3

Giai đoạn 3 của viêm khớp dạng thấp là giai đoạn nặng, khi sụn khớp đã mất, gây tổn thương nghiêm trọng cho các khớp. Triệu chứng của bệnh ở giai đoạn này xuất hiện rõ ràng, nghiêm trọng và ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của người bệnh, bao gồm đau khớp, sưng tấy khớp, cứng khớp và hạn chế vận động.

Viêm khớp dạng thấp giai đoạn 3 dẫn đến thay đổi cấu trúc xương khớp và có thể gây suy nhược cơ thể, teo cơ, cùng với việc xuất hiện những biến dạng sần sùi ở khớp.

Giai đoạn 4

Đây là giai đoạn cuối cùng của bệnh viêm khớp dạng thấp, khi tình trạng viêm đã giảm nên người bệnh cảm thấy ít sưng đau hơn. Tuy nhiên, tổn thương cho xương khớp không thể khôi phục, các mô xương và xương chùng hình thành, gây biến dạng khớp và làm mất chức năng khớp.

Triệu chứng của viêm khớp dạng thấp phát triển theo từng giai đoạn khác nhau, điều này cũng là thông tin quan trọng để bác sĩ chẩn đoán bệnh. Nếu phát hiện và điều trị từ giai đoạn đầu, bệnh nhân có thể kiểm soát và làm chậm tiến triển bệnh, bảo vệ cấu trúc xương khớp tốt hơn.

Nguyên nhân bị bệnh viêm khớp dạng thấp 

Viêm khớp dạng thấp xảy ra khi hệ thống miễn dịch bị tấn công lớp màng synovium, một lớp màng bao quanh khớp. Tình trạng này dẫn đến viêm và làm dày màng synovium, và cuối cùng có thể gây phá hủy sụn và xương trong khớp. Ngoài ra, các gân và dây chằng giữ các khớp với nhau cũng bị giãn và suy yếu, gây biến dạng và mất tính liên kết của khớp.

Hiện nay, nguyên nhân gây ra viêm khớp dạng thấp vẫn chưa được các nhà khoa học hiểu rõ. Tuy nhiên, yếu tố di truyền có thể liên quan đến bệnh, vì một số gen mặc dù không gây ra bệnh trực tiếp, nhưng có thể làm cho người bị nhạy cảm hơn đối với các yếu tố môi trường, ví dụ như nhiễm vi khuẩn hoặc virus nhất định, và từ đó có thể góp phần khởi phát bệnh.

Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh dương tính (Seropositive Rheumatoid Arthritis) là một dạng bệnh đặc biệt. SRA thường đi kèm với những triệu chứng nghiêm trọng hơn so với dạng bệnh âm tính.

Các triệu chứng thường gặp của RA huyết thanh dương tính bao gồm:

• Cảm giác cứng khớp vào buổi sáng kéo dài ít nhất 30 phút;
• Sưng và đau ở nhiều khớp;
• Đau và sưng ở các khớp đối xứng;
• Xuất hiện các khối u nhỏ ở khớp gây đau;
• Cảm thấy sốt;
• Mệt mỏi;
• Mất cân nặng.

Bệnh này không chỉ giới hạn ở các khớp. Một số bệnh nhân có thể bị viêm ở mắt, tuyến nước bọt, dây thần kinh, thận, phổi, tim, da và mạch máu.

Biến chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp

Nếu không được can thiệp kịp thời, người bệnh có thể gặp các tình trạng sau đây:

• Loãng xương: Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể gây loãng xương, làm xương trở nên giòn và dễ gãy. Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh cũng có thể tăng nguy cơ loãng xương.
• Hình thành các khối mô cứng: Các khối mô cứng có thể hình thành xung quanh các khu vực khớp chịu áp lực lớn, như khuỷu tay. Ngoài ra, chúng cũng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, bao gồm cả phổi.
• Khô mắt và miệng: Hội chứng Sjogren, một rối loạn làm giảm độ ẩm trong mắt và miệng, thường xuất hiện ở người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Bệnh này cùng với một số loại thuốc điều trị có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
• Thành phần cơ thể bất thường: Người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp có tỷ lệ mỡ so với cơ thể bình thường cao hơn, ngay cả khi chỉ số khối cơ thể (BMI) trong giới hạn bình thường.
• Hội chứng ống cổ tay: Nếu viêm ảnh hưởng đến cổ tay, có thể gây chèn ép dây thần kinh ở khu vực đó và gây ra hội chứng ống cổ tay.
• Bệnh tim mạch: Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể tăng nguy cơ xơ cứng và tắc nghẽn các động mạch, và cũng có thể gây viêm túi bao quanh tim.
• Bệnh phổi: Người mắc viêm khớp dạng thấp có nguy cơ cao bị viêm và sẹo mô phổi, dẫn đến khó thở.
• Ung thư hạch: Người mắc viêm khớp dạng thấp có nguy cơ cao mắc ung thư hạch, một loại ung thư máu phát triển trong hệ thống bạch huyết.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp

Có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp và ảnh hưởng đến những người sau:

• Giới tính: Nữ giới có nguy cơ cao hơn nam giới mắc viêm khớp dạng thấp với tỷ lệ là 10:1. Sự khác biệt này có thể được giải thích bởi sự thay đổi hormone trong cơ thể nữ do kinh nguyệt, mang thai, cho con bú và mãn kinh, từ đó có thể kích hoạt phản ứng viêm và góp phần vào phát triển viêm khớp dạng thấp.
• Độ tuổi: Bệnh viêm khớp dạng thấp thường phát triển nhiều nhất ở độ tuổi khoảng 60 tuổi. Tuy nhiên, ở phụ nữ, bệnh thường bắt đầu trong khoảng từ 30-60 tuổi và rất hiếm gặp ở nam giới dưới 45 tuổi.
• Yếu tố di truyền: Nếu có thành viên trong gia đình bị viêm khớp dạng thấp, bạn có khả năng cao hơn bình thường mắc bệnh này.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá không chỉ tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp mà còn làm nặng các triệu chứng và tiến triển của bệnh. Những người mang gen bệnh và hút thuốc lá thường khởi phát bệnh sớm hơn 10 năm so với những người không hút thuốc và mang gen bệnh. Hoạt chất nicotine trong thuốc lá có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch dẫn đến viêm khớp dạng thấp.
• Tiếp xúc với chất độc hại: Một số chất phơi nhiễm như amiăng hoặc silica đã được chứng minh làm tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp. Người làm việc trong môi trường có nhiều chất độc hại như khu công nghiệp, hầm mỏ, nhà máy gang thép có nguy cơ cao bị viêm khớp dạng thấp.
• Nhiễm khuẩn: Một số vi khuẩn như Epstein-Barr virus, Parvo virus, Mycoplasma, vi khuẩn đường ruột có thể gây bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Môi trường sống: Sống ở nơi có thời tiết lạnh ẩm kéo dài có thể tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Thừa cân, béo phì: Sự tích tụ mỡ thừa trên cơ thể có thể làm tăng sản xuất cytokine, góp phần vào quá trình phát triển viêm khớp dạng thấp. Những người thừa cân, béo phì và bị viêm khớp dạng thấp thường mất khả năng vận động và có giới hạn vận động giảm nhanh hơn, đặc biệt là phụ nữ béo phì dưới 55 tuổi.

Cách điều trị viêm khớp dạng thấp

Mỗi người có thể có tình trạng bệnh và yêu cầu điều trị riêng, và bác sĩ sẽ có khả năng đưa ra quyết định tốt nhất dựa trên thông tin và tình hình cụ thể của bạn. Trước khi đó dưới đây là một vài cách điều trị mà bạn có thể tham khảo

Điều trị nội khoa

Có một số loại thuốc có tác dụng giảm đau và giảm cứng khớp mà bác sĩ có thể kê đơn cho bạn:

• Thuốc giảm đau chống viêm như aspirin, ibuprofen hoặc naproxen: Những loại thuốc này giúp giảm đau và giảm viêm trong khớp.
• Corticosteroid như prednisone: Đây là loại thuốc có tính chất chống viêm mạnh mẽ và thường được sử dụng để giảm viêm trong khớp và giảm triệu chứng đau.
• Thuốc giảm đau gây nghiện: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể tiến cùng việc kê đơn các loại thuốc gây nghiện để giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc này cần được theo dõi chặt chẽ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể xem xét việc sử dụng các loại thuốc mạnh hơn được gọi là thuốc chống viêm và chống kháng sinh cho bệnh viêm khớp dạng thấp (DMARD). Các loại thuốc này hoạt động bằng cách can thiệp hoặc ngăn chặn sự tấn công của hệ thống miễn dịch vào khớp.

Điều trị hỗ trợ

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bác sĩ cũng có thể khuyên bệnh nhân thực hiện các biện pháp hỗ trợ sau đây:

• Vật lý trị liệu: Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập giúp cải thiện thể lực, tăng sức mạnh cơ bắp và làm cho khớp linh hoạt hơn. 
• Dụng cụ hỗ trợ: Đối với những người gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày, việc sử dụng các dụng cụ hỗ trợ có thể được khuyến nghị. Bác sĩ sẽ cung cấp hướng dẫn về cách di chuyển, sử dụng và chăm sóc khớp một cách an toàn.
• Thay đổi lối sống: Bệnh nhân có thể cần thay đổi lối sống để giảm tác động lên khớp. Điều này bao gồm việc duy trì một chế độ ăn uống điều độ, tập thể dục đều đặn để giữ cơ thể khỏe mạnh và điều chỉnh hoạt động hàng ngày để tránh tác động quá mức lên khớp.
• Hỗ trợ tâm lý: Bệnh nhân có thể cần hỗ trợ tâm lý để giải quyết các vấn đề liên quan đến căn bệnh và tác động của nó lên chất lượng cuộc sống. Tư vấn tâm lý hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ có thể giúp bệnh nhân cảm thấy được đồng hành và hỗ trợ trong quá trình điều trị.

Lưu ý phòng tránh bệnh viêm khớp dạng thấp

Duy trì lối sống lành mạnh

• Hãy ăn một chế độ ăn cân đối, giàu chất dinh dưỡng, bao gồm các loại thực phẩm tươi, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành.
• Hạn chế tiêu thụ thức ăn chế biến, thức ăn nhanh và thức ăn có nhiều chất béo bão hòa và đường.
• Hạn chế uống rượu và hút thuốc lá, vì chúng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tăng tình trạng viêm.

Ăn một chế độ ăn cân đối, giàu chất dinh dưỡng

Vận động và tập thể dục

• Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng và chế độ vận động đều đặn để duy trì sự linh hoạt và sức khỏe của các khớp.
• Hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia về chương trình tập thể dục phù hợp cho bạn, nhằm tránh gây căng thẳng hoặc tổn thương cho các khớp.

Quản lý căng thẳng

• Học cách giảm căng thẳng và áp lực trong cuộc sống hàng ngày, ví dụ như thực hiện kỹ thuật thư giãn, yoga, thiền định hoặc các hoạt động giảm căng thẳng khác.
• Đảm bảo có thời gian đủ để nghỉ ngơi và phục hồi cơ thể.

Bảo vệ khớp

• Hạn chế tác động tổn thương lên các khớp, ví dụ như tránh tác động mạnh, va chạm hoặc quá tải lên khớp.
• Sử dụng các biện pháp bảo vệ khớp như sử dụng băng cố định hoặc đệm để giảm áp lực và hỗ trợ cho các khớp bị tổn thương.

Theo dõi sức khỏe chung

• Định kỳ kiểm tra sức khỏe, bao gồm cả các xét nghiệm và kiểm tra khớp để phát hiện sớm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp.
• Nếu bạn có các triệu chứng bất thường hoặc nghi ngờ về viêm khớp, hãy tham khảo bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán.

Tuân thủ chỉ định điều trị

• Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, hãy tuân thủ các chỉ định và điều trị được đề ra bởi bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe.
• Điều này bao gồm việc đều đặn sử dụng các loại thuốc và thực hiện các biện pháp tự chăm sóc khác như đặt lịch kiểm tra định kỳ.

Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên y tế chuyên nghiệp. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hay lo lắng liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và chăm sóc phù hợp.