Đau thắt lưng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đau thắt lưng là một trạng thái đau nhức ở vùng lưng dưới, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trường hợp không điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải đối mặt với những biến chứng nguy hiểm, thậm chí là mất khả năng vận động. Hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Đau thắt lưng là gì?

Hầu hết những cơn đau thắt lưng xảy ra do các chấn thương như bị bong gân, căng cơ… Thường thì những chấn thương này xảy ra do các động tác bất ngờ hoặc tư thế không đúng khi nâng vật nặng. Các cơn đau thắt lưng cấp có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, trong khi đau lưng mạn tính thì kéo dài hơn 3 tháng. 

Vùng cột sống thắt lưng bao gồm 5 đốt sống từ L1 đến L5, cùng với hệ thống cơ, gân và dây chằng bao quanh. Cột sống có nhiệm vụ làm chỗ dựa, tạo đường cong cho cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong hệ thống truyền tín hiệu từ não đến chân, giúp chúng ta thực hiện các động tác di chuyển như bước lùi, bước tiến, bước sang phải, bước sang trái một cách dễ dàng…

Triệu chứng đau thắt lưng là gì?

Các triệu chứng của đau thắt lưng bao gồm:

• Cơn đau được kích thích bởi mọi cử động như hắt hơi, hoặc thay đổi tư thế.
• Mức độ đau tăng dần khi vận động nhiều hoặc khi thời tiết thay đổi.
• Cơn đau có thể kéo dài trong thời gian ngắn hoặc một vài ngày, vài tuần.
• Người bệnh có cảm giác nhức buốt ở vùng thắt lưng.
• Có thể xảy ra viêm hoặc sưng ở lưng, và có triệu chứng sốt.
• Đau lan tỏa xuống hông và chân, có cảm giác tê.
• Khả năng tự chủ trong việc tiểu tiện bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân gây đau mỏi thắt lưng

Thoái hóa cột sống lưng

Ở những người cao tuổi, hệ thống cơ xương khớp, đặc biệt là vùng cột sống thắt lưng, trải qua quá trình thoái hóa theo thời gian. Điều này đặc biệt áp dụng cho sụn khớp và đĩa đệm, gây ra những cơn đau thắt lưng âm ỉ và liên tục. Mỗi khi cúi xuống, xoay người hoặc nâng vật nặng, cơn đau sẽ trở nên nặng hơn.

Thoát vị đĩa đệm thắt lưng

Cột sống bao gồm các đốt sống và đĩa đệm nằm xen kẽ. Nhiệm vụ của đĩa đệm là giảm áp lực lên cột sống và duy trì sự linh hoạt cho cột sống. Khi mắc phải tình trạng thoát vị đĩa đệm thắt lưng, phần nhân nhầy của đĩa đệm bị thoát ra và chèn ép vào rễ dây thần kinh, gây đau. 

Tình trạng thoát vị nghiêm trọng có thể gây chèn ép tủy sống, dẫn đến những biểu hiện nghiêm trọng như rối loạn tiểu tiện, yếu liệt chân, và mất cảm giác.

Đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau theo đường dây thần kinh tọa, từ vùng lưng xuống qua hông, mông và lan xuống từng chân. 

Thường xảy ra do thoát vị đĩa đệm tại cột sống thắt lưng. Bên cạnh cảm giác đau, người bệnh cũng có thể cảm nhận tê bì và châm chích ở vùng mông, đùi và căng cứng chân.

Hẹp ống sống

Hẹp ống sống là tình trạng không gian trong ống sống bị thu hẹp, gây áp lực lên các rễ thần kinh và tủy sống đi qua. Hẹp ống sống có thể xảy ra ở nhiều vị trí, nhưng thường gặp ở vùng thắt lưng và cổ. Trong trường hợp này, tủy sống và/hoặc rễ thần kinh bị chèn ép, gây đau ở vùng thắt lưng và thần kinh tọa

Gãy đốt sống do loãng xương

Nguy cơ loãng xương tăng lên theo tuổi, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy. Ngay cả một va chạm nhẹ như té ngồi hay trượt chân cũng có thể gây gãy xương, đặc biệt là ở đốt sống thắt lưng. Người bệnh sẽ cảm nhận đau thắt lưng đột ngột, đau nặng giới hạn vận động, đau tăng khi di chuyển và giảm khi nghỉ ngơi.

Viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp được đặc trưng bởi tổn thương ở các khớp chung giữa xương chậu và cột sống, cũng như các khớp trong cơ thể và điểm gắn kết gân. Triệu chứng phổ biến nhất và xuất hiện sớm nhất là đau ở vùng thắt lưng. Thường thì đau tăng lên ban đêm, gần buổi sáng và có thể dẫn đến sự cứng cỏi của cột sống. 

Đau xơ cơ

Đau xơ cơ là tình trạng đặc trưng bởi tác động của não bộ đến việc xử lý tín hiệu đau. Bệnh này được đặc trưng bởi cơn đau xương và cơ bị lan rộng. 

Người bệnh thường cảm thấy đau ở hai bên cơ thể, trên và dưới thắt lưng. Ngoài ra, có thể xuất hiện triệu chứng mất ngủ và lo lắng.

Cong vẹo cột sống

Cong vẹo cột sống là tình trạng cột sống bị uốn cong không bình thường sang một bên. Tình trạng này có thể gây đau và làm người bệnh có tư thế không đối xứng trong hoạt động hàng ngày, gây tác động lên cơ, gân, dây chằng, đốt sống và gây đau.

Bệnh không liên quan đến xương khớp

• Viêm ruột thừa: 

Nếu có đau thắt lưng kèm theo đau bụng dưới cực kỳ dữ dội, cùng với triệu chứng như sốt, buồn nôn, có thể là biểu hiện của viêm ruột thừa.

• Viêm tụy: 

Người bị viêm tụy thường gặp đau ở vùng trên bụng kèm theo nôn nhiều. Cơn đau có thể lan sang vùng sau lưng và gây đau ở lưng.

• Bệnh lý phụ khoa: 

Các bệnh lý phụ khoa như viêm âm đạo, viêm cổ tử cung,… có thể gây đau ở vùng thắt lưng cùng với các triệu chứng kinh nguyệt không đều, xuất hiện xuất huyết âm đạo.

• Các bệnh lý về thận: 

Đau lưng dưới có thể là dấu hiệu của một số bất thường xảy ra trong thận. Việc có sỏi thận, sỏi niệu quản có thể gây đau ở vùng lưng dưới, khu vực hông và lưng cùng với các triệu chứng tiểu tiện như đau tiểu, tiểu có máu, tiểu lắt nhắt…

Yếu tố nguy cơ

• Tuổi tác: Người trên 30 tuổi thường mắc phải đau lưng nhiều hơn. Khi các đĩa đệm trên cột sống bị suy yếu và mòn theo tuổi tác, có thể gây ra đau và cứng lưng.
• Cân nặng: Người thừa cân, béo phì thường dễ gặp đau lưng hơn. Trọng lượng thừa có thể tạo áp lực lớn lên các khớp và đĩa đệm.
• Sức khỏe tổng thể: Sự yếu đuối của cơ bụng không thể hỗ trợ tốt cho cột sống, có thể dẫn đến tình trạng căng cơ lưng, thoái hóa đĩa đệm. Người hút thuốc, lạm dụng rượu bia, có lối sống ít vận động có nguy cơ cao bị đau lưng.
• Nghề nghiệp: Những công việc đòi hỏi phải nâng vật nặng nhiều có thể làm tăng nguy cơ chấn thương lưng.
• Bệnh lý: Người có tiền sử gia đình mắc viêm khớp và một số loại ung thư có nguy cơ bị đau lưng dưới.
• Sức khỏe tinh thần: Đau lưng có thể do trầm cảm và căng thẳng kéo dài.

Đối tượng dễ bị đau thắt lưng?

Tình trạng đau thắt lưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và ai cũng có thể gặp phải triệu chứng này, nhưng chủ yếu liên quan đến các yếu tố nguy cơ sau đây:

• Người trong độ tuổi 30-50:

Những người trong độ tuổi này thường xuyên bị đau cột sống thắt lưng. Khi tuổi tác gia tăng, mức độ đau cũng tăng do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Các đĩa đệm mất đi tính linh hoạt và khả năng chịu áp lực từ các đốt sống theo thời gian. Đồng thời, tình trạng loãng xương làm cho xương và khớp dễ bị mòn, độ đàn hồi và sức mạnh cơ bắp bị suy giảm.

• Những người làm công việc nặng nhọc:

Với việc thường xuyên nâng, đẩy hoặc kéo vượt quá khả năng, người làm công việc nặng nhọc dễ gặp phải co thắt cơ, chấn thương cột sống (đặc biệt khi không tuân thủ tư thế đúng như cúi lưng khi xách nặng, làm tăng áp lực không cần thiết lên cột sống), dẫn đến đau ở vùng thắt lưng.

• Những người có thành viên trong gia đình mắc bệnh đau lưng mãn tính:

Đặc biệt là những người có gia đình mắc bệnh viêm cột sống dính khớp – một hiện tượng viêm ở các khớp giữa các đốt của cột sống lưng hoặc giữa cột sống và xương chậu, cũng có nguy cơ cao gặp triệu chứng đau thắt lưng.

• Những người không thường xuyên tập thể dục:

Khi không vận động thể dục thường xuyên, cơ lưng và cơ bụng trở nên yếu hơn và không thể đảm nhận tốt vai trò hỗ trợ cột sống, dẫn đến nguy cơ bị đau thắt lưng.

• Người béo phì, tăng cân không kiểm soát:

Việc tích tụ mỡ thừa ở vùng bụng làm gia tăng căng thẳng và mất cân bằng về đường cong tự nhiên của cột sống thắt lưng, kéo khung xương chậu về phía trước. Điều này khiến cơ lưng bị siết chặt, tạo ra căng cơ và gây ra triệu chứng đau ở vùng thắt lưng.

• Phụ nữ mang thai:

Phụ nữ mang thai thường mắc đau thắt lưng ở vùng gần mông do sự thay đổi khung xương chậu để thích nghi với trọng lượng và kích thước của thai nhi.

• Trẻ nhỏ có thói quen đeo balo nặng:

Khi trẻ nhỏ mang balo quá nặng, đóng góp một lực lượng mạnh lên các đốt sống và đĩa đệm, đồng thời gây mỏi cơ, gây ra đau thắt lưng từ khi còn nhỏ cho đến khi lớn lên.

• Nhân viên văn phòng:

Ngồi trong tư thế không đúng hoặc ngồi quá lâu trong thời gian dài tạo áp lực lên các đốt sống, dễ dẫn đến đau lưng mãn tính.

Biến chứng đau thắt lưng

Thực tế, nhiều bệnh nhân đau thắt lưng thường tự tin rằng triệu chứng sẽ tự khỏi mà không cần điều trị ngay. Tuy nhiên, trong trường hợp đau lưng cấp tính không được điều trị triệt để, nó có thể tiến triển thành đau lưng mãn tính. Cơn đau kéo dài liên tục với mức độ gia tăng dần khiến người bệnh đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm. 

Ở mức độ nhẹ, bệnh có ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày như ngồi xuống, đứng lên… Tuy nhiên, trong trường hợp nặng hơn do thoát vị đĩa đệm, nó có thể gây ra đau dây thần kinh tọa. Theo thời gian, người bệnh có thể bị co rút cơ đùi, bắp chân, hạn chế khả năng vận động và thậm chí là bại liệt.

Bệnh đau thắt lưng có nguy hiểm không?

Thực tế, nhiều bệnh nhân đau lưng thường chủ quan rằng triệu chứng sẽ tự khỏi nên thường không điều trị ngay. Trong trường hợp đau thắt lưng cấp tính mà không được điều trị dứt điểm, nó có thể tiến triển thành đau thắt lưng mãn tính. Cơn đau liên tục kéo dài với mức độ tăng dần có thể gây ra nhiều biến chứng.

Bệnh ở mức độ nhẹ có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày như đứng lên, ngồi xuống,… Tuy nhiên, nếu nặng hơn do thoát vị đĩa đệm, nó có thể gây đau dây thần kinh tọa, kéo dài gây co rút cơ đùi, bắp chân, hạn chế khả năng vận động và có thể dẫn đến tình trạng liệt.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp những dấu hiệu sau đây, bạn nên đến thăm bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, ngăn chặn các biến chứng:

• Đau vùng thắt lưng dưới sau khi té ngã hoặc đã từng xuất hiện trước đây.
• Triệu chứng đau không cải thiện sau 2-3 ngày, thậm chí còn trở nên nặng hơn: đau lan xuống chân, đau rõ rệt khi ho hoặc hắt hơi.
• Cảm thấy nóng rát khi đi tiểu hoặc có máu trong nước tiểu.
• Bạn hãy tỉnh giấc vào ban đêm khi cơn đau xuất hiện.
• Cảm giác tê bì ở vùng bẹn, đùi và chân.
• Cảm thấy yếu chân, dễ té ngã và gặp khó khăn khi đi lại.
• Sốt kèm theo đau lưng không rõ nguyên nhân.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Khi đi khám, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại, mức độ và tần suất cơn đau. Đối với những trường hợp đặc biệt như đau thắt lưng do chấn thương hoặc đau kéo dài, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm như:

• Chụp X-quang: giúp xem xét sự liên kết của xương và phát hiện các dấu hiệu bất thường như viêm, gãy xương.
• Xét nghiệm điện cơ: giúp đo xung điện do các dây thần kinh tạo ra, từ đó phát hiện các tình trạng chèn ép dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống…
• Chụp MRI hoặc CT: thông qua kết quả MRI hoặc CT, bác sĩ có thể phát hiện vấn đề về mô, cơ, dây thần kinh, mạch máu, dây chằng, xương…

Các phương pháp điều trị đau thắt lưng

Dưới đây là những phương pháp điều trị đau vùng thắt lưng dưới mà bạn có thể tham khảo:

Chăm sóc tại nhà

Khi gặp phải đau thắt lưng, bạn có thể thực hiện những biện pháp chăm sóc và theo dõi tại nhà.

• Nghỉ ngơi và tránh các hoạt động vận động trong vài ngày đầu, sử dụng đá để áp lên vùng thắt lưng (nên sử dụng đá trong 48-72 giờ đầu tiên, sau đó chuyển sang sử dụng nhiệt).
• Nằm nghiêng với đầu gối uốn cong và đặt một gối giữa hai chân. Tuy nhiên, nếu có thể, nằm ngửa thoải mái và đặt một gối hoặc cuốn khăn dưới đùi để giảm áp lực lên lưng.
• Sử dụng nước ấm để tắm hoặc chườm nóng và thực hiện massage thường xuyên để thư giãn các cơ bị căng cứng ở vùng lưng.
• Thực hiện các bài tập thể dục chữa đau lưng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia để thúc đẩy quá trình phục hồi và ngăn ngừa cơn đau tái phát.

Sử dụng thuốc

Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc với liều lượng phù hợp dựa trên triệu chứng của bạn, bao gồm các loại thuốc giãn cơ, thuốc chống viêm để giảm đau hoặc tiêm corticosteroid.

Tuy nhiên, phương pháp này chỉ giúp giảm đau tạm thời và bệnh có thể tái phát. Đặc biệt, sử dụng thuốc giảm đau mà không có sự giám sát của bác sĩ có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng.

Phẫu thuật

Trong những trường hợp chấn thương gãy nát đốt sống (từ L1 đến L5) hoặc thoát vị đĩa đệm ở mức độ nghiêm trọng và phương pháp điều trị nội khoa không hiệu quả, bệnh nhân có thể được đề xuất thực hiện thủ thuật phẫu thuật vùng thắt lưng.

Tuy nhiên, quyết định thực hiện phẫu thuật cần được xem xét cẩn thận. Vì phẫu thuật cột sống là một quy trình phức tạp, có thể gây ra nhiễm trùng, tổn thương thần kinh, xơ hóa, yếu cơ, xuất huyết nội tạng, tê liệt, và thậm chí gây tử vong.

Trị liệu thần kinh cột sống

Liệu pháp thần kinh cột sống (Chiropractic) được phát triển tại Hoa Kỳ vào năm 1895 và đã được đánh giá cao về hiệu quả trong lĩnh vực cơ xương khớp. Phương pháp này sử dụng các thao tác nắn chỉnh nhẹ nhàng trên cột sống để điều chỉnh cấu trúc của vùng thắt lưng, giảm sự chèn ép của các đốt sống hoặc đĩa đệm lên dây thần kinh hoặc tủy sống, khuyến khích quá trình tự phục hồi của cơ thể. Sau một thời gian, hệ thống cơ xương khớp hoạt động tốt hơn và cơn đau dần biến mất.

Y học hiện đại đánh giá rằng liệu pháp thần kinh cột sống thực sự là một phương pháp điều trị căn bệnh thoát vị đĩa đệm và thoái hóa cột sống từ gốc, giải quyết triệt để cơn đau thắt lưng và ngăn ngừa tái phát, khác biệt so với các phương pháp truyền thống.

Vật lý trị liệu

Các bài tập vật lý trị liệu tập trung vào việc kéo giãn cơ để giảm áp lực lên cột sống thắt lưng và nhanh chóng giảm đau. Đồng thời, khi sử dụng các thiết bị hiện đại có khả năng tăng cường tuần hoàn máu và tái tạo mô, quá trình phục hồi của cơ thể được thúc đẩy nhanh chóng và thời gian điều trị bệnh rút ngắn.

Dựa trên tình trạng bệnh của từng người, mỗi bệnh nhân sẽ được các bác sĩ đặt ra một liệu trình điều trị riêng biệt, kèm theo các bài tập được thiết kế đặc thù. Nhờ đó, nhiều bệnh nhân sau khi được điều trị đã hoàn toàn thoát khỏi đau thắt lưng trong thời gian dài.

Cách phòng ngừa cơn đau thắt lưng hiệu quả

Để ngăn ngừa đau thắt lưng, bạn có thể tham khảo một số biện pháp sau đây:

• Khi nâng vật nặng, hãy đứng rộng hai chân, ngồi xổm xuống với tư thế gập khớp gối và hông, tránh cúi người. Sử dụng tay để bê vật vào bụng và căng cơ bụng, sau đó đứng dậy và nâng vật cẩn thận.
• Phân bổ thời gian nghỉ ngơi và làm việc một cách hợp lý, tránh căng thẳng và stress liên tục.
• Đối với những người làm công việc văn phòng, hãy chọn ghế ngồi có chiều cao phù hợp (đảm bảo đôi chân thoải mái chạm sàn). Sau mỗi 1-2 giờ, hãy đứng lên để vận động và thực hiện một số động tác nhẹ nhàng để giúp cột sống thắt lưng thư giãn.
• Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục và thể thao.
• Kiểm soát cân nặng để tránh bị thừa cân, tạo áp lực lên cột sống lưng.
• Bổ sung chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt quan tâm đến canxi, magiê và kali trong chế độ ăn hàng ngày. Uống đủ nước để tránh cơn đau thắt lưng và tăng tốc quá trình phục hồi.
• Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh.

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cơ bản về đau thắt lưng. Hy vọng từ bài viết này, các bạn sẽ biết được khái niệm “đau thắt lưng  là gì” và các phương pháp điều trị bệnh. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích này đến nhiều người hơn bạn nhé!