Lupus ban đỏ dạng đĩa: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Lupus ban đỏ dạng đĩa là một bệnh lý tự miễn dịch hiếm gặp, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong cơ thể. Bệnh này có thể gây ra các triệu chứng khác nhau và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong bài viết này, hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu về Lupus ban đỏ dạng đĩa, các nguyên nhân, triệu chứng, và phương pháp điều trị hiện có.

Lupus ban đỏ dạng đĩa là gì?

Lupus ban đỏ dạng đĩa là một trong những dạng của lupus da, chiếm khoảng hơn 50% tổng số các trường hợp.  Đây là một bệnh lý miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công làn da của chính mình, gây ra các tổn thương viêm ở các vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. 

Các tổn thương này có hình dạng như những chiếc đĩa, có biên rõ ràng, có vảy bám trên bề mặt và có khuynh hướng để lại sẹo khi lành. Các vùng da thường bị ảnh hưởng bao gồm: Da đầu, mặt, tai và các vùng khác

Lupus ban đỏ dạng đĩa là một bệnh lý mãn tính, có xu hướng tái phát và khó chữa khỏi hoàn toàn. Bệnh có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Ngoài ra, bệnh cũng có thể tiến triển thành lupus ban đỏ hệ thống, một bệnh lý nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan như thận, tim, phổi, não và khớp.

Các loại lupus ban đỏ dạng đĩa

Lupus ban đỏ dạng đĩa có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, dựa trên các yếu tố như biểu hiện lâm sàng, đặc tính tổn thương, mức độ và phân bố của bệnh. Dưới đây là một số loại lupus ban đỏ dạng đĩa phổ biến:

Dạng đĩa cơ bản

Dạng đĩa cơ bản là dạng lupus ban đỏ dạng đĩa phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% trường hợp. Dạng này có thể được chia thành ba loại nhỏ:

• Dạng đĩa khu trú: Đặc trưng của loại này là các tổn thương tập trung ở một vùng da nhất định, thường là vùng cổ. Các tổn thương thường không quá nghiêm trọng và dễ kiểm soát hơn so với các loại khác.
• Dạng đĩa toàn thân: Đặc trưng của loại này là các tổn thương phân bố ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể. Các vị trí thường bị ảnh hưởng bao gồm da đầu, mặt, cổ, cánh tay, ngực và lưng. Các tổn thương có xu hướng nặng hơn và khó điều trị hơn so với dạng khu trú.
• Dạng đĩa thời thơ ấu: Đây là dạng lupus ban đỏ dạng đĩa thường xuất hiện ở trẻ em, không phân biệt giới tính. Các tổn thương có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và tiến triển thành các tổn thương nội tạng khác của lupus ban đỏ hệ thống.

Dạng đĩa đặc biệt

Dựa trên các đặc điểm về hình thái học, lupus ban đỏ dạng đĩa có hai loại đặc biệt:

• Lupus ban đỏ dạng khối u: Đây là một dạng hiếm gặp của lupus ban đỏ dạng đĩa, chỉ chiếm khoảng 1% trường hợp. Đặc trưng của loại này là các tổn thương da có hình dạng như những khối u nổi lên, màu tím hoặc xám xanh, có kích thước từ 1-3 cm. 
• Lupus ban đỏ phì đại: Đây là một dạng hiếm gặp của lupus ban đỏ dạng đĩa, chỉ chiếm khoảng 2% trường hợp. Đặc trưng của loại này là các tổn thương da có hình dạng như những mảng phì đại, lan rộng trên da và được bao phủ bởi một lớp vảy dày. Bên trong tổn thương chứa chất dày sừng. 

Nguyên nhân gây bệnh lupus ban đỏ dạng đĩa

Nguyên nhân chính xác gây ra lupus ban đỏ dạng đĩa hiện chưa được biết rõ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy bệnh có liên quan đến các yếu tố sau:

• Yếu tố di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh lupus ban đỏ dạng đĩa hoặc các bệnh tự miễn khác có nguy cơ cao hơn bình thường. Có một số gen được cho là liên quan đến bệnh, nhưng chưa có một gen riêng lẻ nào được xác định là nguyên nhân gây bệnh.
• Yếu tố giới tính và tuổi tác: Bệnh thường gặp ở phụ nữ hơn nam (tỉ lệ khoảng 3:1), và thường xuất hiện ở độ tuổi từ 20-50.
• Yếu tố chủng tộc: Bệnh thường gặp ở người da sẫm màu hơn người da sáng, như người Mỹ gốc Phi, Châu Á hoặc Latin.
• Yếu tố môi trường: Một số tác nhân từ môi trường có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm bệnh, như ánh nắng mặt trời, ô nhiễm, viêm nhiễm, thuốc, stress hoặc rối loạn nội tiết.

Triệu chứng bệnh lupus ban đỏ dạng đĩa

Lupus ban đỏ dạng đĩa là một bệnh lý có biểu hiện rất đa dạng và khác nhau tùy theo từng người bệnh. Tuy nhiên, có một số triệu chứng chung và phổ biến nhất của bệnh, bao gồm:

• Các tổn thương da hình đĩa: Đây là triệu chứng điển hình nhất của bệnh. Các tổn thương da có hình dạng như những chiếc đĩa, có biên rõ ràng, có vảy bám trên bề mặt và có khuynh hướng để lại sẹo khi lành. Các tổn thương da có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường là ở vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như đầu, mặt và tai. 
• Rụng tóc: Các tổn thương ở da đầu có thể gây ra rụng tóc ở vùng bị viêm và không mọc lại được. Nếu không được điều trị kịp thời, các tổn thương có thể lan rộng và gây ra hói đầu.
• Viêm tai: Các tổn thương ở tai có thể gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm tai ngoài hoặc viêm tai trong, ảnh hưởng đến khả năng nghe của người bệnh.
• Ban đỏ cánh bướm: Đây là một triệu chứng của lupus ban đỏ hệ thống, nhưng cũng có thể xuất hiện ở lupus ban đỏ dạng đĩa. Ban đỏ cánh bướm là một loại phát ban da ở má và sống mũi, có hình dạng giống như cánh bướm. 

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh Lupus ban đỏ dạng đĩa

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh DLE bao gồm:

• Phụ nữ nhiều hơn nam giới, tỷ lệ khoảng 2-3:1
• Người ở độ tuổi từ 20-40
• Người có tiền sử gia đình mắc SLE hoặc DLE
• Người có làn da sáng hoặc nhạy cảm với ánh nắng
• Người sử dụng một số loại thuốc như hydralazine, procainamide, isoniazid, thuốc kháng yếu tố hoại tử u TNF

Các biến chứng của Lupus ban đỏ dạng đĩa

Nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả, DLE có thể gây ra các biến chứng sau:

• Nhiễm trùng da do vi khuẩn, virus hoặc nấm
• Sẹo lõm hoặc teo da do tổn thương da lâu dài
• Ung thư da loại ung thư biểu mô tế bào hoặc ung thư biểu mô vảy
• Chuyển hóa thành SLE, một dạng lupus nặng hơn ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể

Phương pháp điều trị dành cho bệnh nhân lupus ban đỏ dạng đĩa

Hiện nay, không có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi hoàn toàn DLE. Mục tiêu của điều trị là làm giảm các triệu chứng, ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và giảm nguy cơ biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Thuốc bôi không Steroid

Đây là loại thuốc được sử dụng để làm giảm viêm và ngứa ở các tổn thương da nhẹ. Ví dụ như thuốc bôi pimecrolimus hoặc tacrolimus.

Thuốc Pimecrolimus

Đây là loại thuốc bôi có tác dụng ức chế miễn dịch cục bộ, giúp làm giảm viêm và ngứa ở các tổn thương da vừa và nặng. Thuốc này có thể gây kích ứng da hoặc tăng nguy cơ ung thư da nên chỉ nên sử dụng khi các loại thuốc khác không hiệu quả.

Thuốc chống sốt rét

Đây là loại thuốc uống có tác dụng ức chế miễn dịch và chống viêm, giúp làm giảm các triệu chứng của DLE. Ví dụ như thuốc hydroxychloroquine hoặc chloroquine. Thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, đau đầu, mất thị lực hoặc rối loạn nhịp tim nên cần được theo dõi kỹ lưỡng.

Thuốc ức chế miễn dịch

Đây là loại thuốc uống hoặc tiêm có tác dụng ức chế hệ thống miễn dịch, giúp làm giảm các triệu chứng của DLE. Ví dụ như thuốc methotrexate, azathioprine, mycophenolate mofetil hoặc cyclophosphamide. 

Thuốc này chỉ được sử dụng khi các loại thuốc khác không hiệu quả hoặc gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ như nôn mửa, suy giảm tế bào máu, gan hoặc thận, nhiễm trùng hoặc ung thư nên cần được theo dõi kỹ lưỡng.

Thuốc Corticosteroid toàn thân

Đây là loại thuốc uống hoặc tiêm có tác dụng chống viêm mạnh, giúp làm giảm các triệu chứng của DLE. Ví dụ như thuốc prednisone hoặc methylprednisolone. Thuốc này chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn và liều thấp vì có thể gây ra nhiều tác dụng phụ như tăng cân, loãng xương, đái đường, tăng huyết áp, nhiễm trùng hoặc loạn thần.

Cách chăm sóc người bệnh bị lupus ban đỏ

Ngoài việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh bị DLE cần chú ý đến các biện pháp chăm sóc sau: 

• Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá lâu hoặc quá gắt. Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao và che chắn da bằng quần áo, mũ, kính râm khi ra ngoài.
• Giữ da luôn sạch sẽ và ẩm mượt. Sử dụng các sản phẩm làm sạch da nhẹ nhàng và không gây kích ứng. Tránh cạo râu, xăm hình hoặc làm tổn thương da ở các vùng bị DLE.
• Ăn uống cân bằng và đa dạng. Tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin C, E, omega-3 và chất chống oxy hóa để bảo vệ da khỏi tổn thương do ánh nắng và viêm nhiễm. Hạn chế các loại thực phẩm có thể gây kích ứng da như cà phê, rượu, gia vị cay nóng.
• Tập luyện thể dục thường xuyên và nghỉ ngơi đủ. Điều này giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường hệ miễn dịch.
• Giảm stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh lupus ban đỏ. Để giảm stress, bạn nên tập thể dục, yoga, thiền hoặc các hoạt động thư giãn khác.

Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về lupus ban đỏ dạng đĩa, từ khái niệm cơ bản đến triệu chứng, phương pháp điều trị và cách chăm sóc. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng tương tự, hãy tìm kiếm sự tư vấn y tế chuyên nghiệp để có được sự chẩn đoán và điều trị thích hợp. Luôn luôn quan tâm và bảo vệ sức khỏe của bạn!