Đau lưng dưới: Nguyên nhân, dấu hiệu và các cách điều trị

Đau lưng dưới hay còn gọi là đau thắt lưng cột sống, là một tình trạng phổ biến mà ai cũng có thể mắc phải, bao gồm cả người trẻ. Cơn đau có thể kéo dài và tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc hàng ngày. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về bệnh, nguyên nhân gây ra đau lưng và phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Đau lưng dưới là gì?

Vùng lưng dưới là một khu vực quan trọng trong cơ thể chúng ta và khi gặp phải đau lưng dưới, người ta thường suy nghĩ về những nguyên nhân như gân cơ, dây chằng, đốt sống, đĩa đệm hay thần kinh. Tuy nhiên, không chỉ những yếu tố liên quan trực tiếp đến cột sống, mà còn có những nguyên nhân khác có thể gây đau ở vùng này. 

Mức độ và tần suất đau lưng cũng khác nhau tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Đau mỏi ở vùng lưng dưới có thể kéo dài và đau nhức nhưng cũng có thể trở nên cực kỳ khó chịu. Khi tình trạng này trở nặng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nhiều người bệnh đã tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị.

Vùng lưng dưới bao gồm 5 đốt sống từ L1 đến L5 và cũng chứa đựng hệ thống cơ, gân và dây chằng quan trọng. Nhiệm vụ của vùng này không chỉ là nâng đỡ và tạo đường cong cho cơ thể, mà còn là một phần quan trọng trong việc truyền tín hiệu từ não tới chân, giúp chúng ta thực hiện các hoạt động như bước đi, lùi, sang trái hay sang phải một cách dễ dàng…

Các loại đau lưng dưới được phân loại như thế nào?

Tùy thuộc vào thời gian kéo dài, đau lưng dưới có thể được phân loại thành 3 loại chính:

• Đau lưng cấp tính: Đây là loại đau lưng kéo dài trong khoảng thời gian dưới 6 tuần.
• Đau lưng bán cấp: Đau lưng bán cấp xuất hiện khi cơn đau kéo dài từ 6 đến 12 tuần.
• Đau lưng mạn tính: Đau lưng mạn tính là trạng thái khi đau lưng dưới kéo dài liên tục trên 12 tuần, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của người bệnh.

Đau lưng dưới có những triệu chứng gì thường gặp?

Triệu chứng bệnh có thể xuất hiện đột ngột hoặc dần dần trở nên nghiêm trọng theo thời gian. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Cảm nhận đau mỏi âm ỉ ở vùng lưng dưới.
• Đau nhói và cảm giác nóng rát lan từ vùng thắt lưng xuống phía sau đùi. Đôi khi, đau có thể lan rộng đến cẳng chân hoặc bàn chân và kèm theo tình trạng tê hoặc ngứa.
• Cơ thắt cơ và căng thẳng ở vùng thắt lưng, xương chậu và hông.
• Đau lưng dưới trở nên trầm trọng hơn khi ngồi hoặc đứng lâu.
• Khó khăn khi đứng thẳng hoặc đi bộ, cần thay đổi tư thế khi ngồi, đứng hoặc nằm.

Xem thêm: Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị

Đau lưng dưới có thể do những nguyên nhân nào gây ra?

Thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng là một tình trạng mạn tính của xương khớp, xuất hiện do sự thoái hóa của đĩa đệm và các đốt sống. 

Mặc dù thường xảy ra ở người cao tuổi, nhưng hiện nay có xu hướng trẻ hóa. Tuy không phải tất cả các đĩa đệm và đốt sống đều bị thoái hóa như nhau, tình trạng này thường xảy ra ở các vị trí chịu lực như cột sống cổ và đặc biệt là cột sống thắt lưng.

Đau lưng dưới do thoái hóa cột sống thắt lưng thường có triệu chứng đau âm ỉ, tăng cường khi thực hiện các hoạt động như cúi người, mang đồ nặng hoặc khi đứng hoặc ngồi lâu. 

Khi tình trạng thoái hóa nặng hơn và liên quan đến sự thoái hóa của các khớp liên mấu, triệu chứng bệnh có thể lan rộng gần mông, đùi, bắp chân và thậm chí lan xuống bàn chân, kèm theo cảm giác tê bì và châm chích.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Một nguyên nhân phổ biến gây đau lưng dưới là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Đây là một tình trạng khi lớp nhân nhầy của đĩa đệm bị tràn ra bên ngoài và chèn ép lên các dây thần kinh, gây ra tình trạng tổn thương rễ thần kinh. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể xảy ra cả ở người cao tuổi và người trẻ tuổi.

Hẹp tủy sống

Hẹp tủy sống là tình trạng mà ống sống bị thu hẹp, gây áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh. Đây là một vấn đề phổ biến xuất hiện ở người trên 50 tuổi. Người bệnh thường trải qua các triệu chứng đau ở vùng lưng dưới, đau tăng cường khi thực hiện các hoạt động như đi bộ lâu, cúi người hay mang đồ nặng. 

Cơn đau có thể ở dạng âm ỉ và thời gian kéo dài cũng như có thể đến và đi nhanh chóng. Người bệnh thường trải qua các triệu chứng chèn ép dây thần kinh như tê, đau rát ở vùng mông, đùi và chân, kèm theo giảm cảm giác và yếu lực ở vùng chân.

Loãng xương và gãy xương 

Loãng xương là tình trạng mà khối lượng và chất lượng xương giảm, dẫn đến giảm mật độ xương và tăng nguy cơ gãy xương, thậm chí chỉ sau một chấn thương nhẹ. Tình trạng loãng xương thường xảy ra ở người lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh và những người suy dinh dưỡng. Gãy xẹp đốt sống là biến chứng nguy hiểm của loãng xương và nguy cơ tăng lên khi tình trạng loãng xương trở nên nghiêm trọng.

Chấn thương cột sống

Tai nạn trong quá trình tập thể dục, thể thao, hoặc hoạt động hàng ngày có thể ảnh hưởng đến vùng lưng dưới và gây đau nhức. Chấn thương cột sống có thể từ những biểu hiện nhẹ như đau lưng không đặc hiệu do căng cơ đến những biểu hiện nghiêm trọng như thoát vị đĩa đệm cột sống hoặc gãy xương. 

Tình trạng này có thể gây áp lực lên các dây thần kinh xung quanh, gây ra đau lưng và đau thần kinh tọa. Trong những trường hợp nguy hiểm, chấn thương có thể gây áp lực lên tủy sống, đòi hỏi can thiệp cấp cứu.

Viêm cột sống dính khớp

Viêm cột sống dính khớp là một bệnh tự miễn, gây ra viêm mãn tính kéo dài đặc trưng bởi đau ở cột sống thắt lưng, các khớp liền kề và các khớp ngoại vi. Bệnh thường phát triển ở nam giới trẻ (< 45 tuổi), tuy nhiên cũng có thể xảy ra ở nữ giới. 

Người mắc bệnh thường bị đau ở vùng mông và lưng dưới kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm và sáng sớm, đau tăng khi nghỉ ngơi và giảm khi vận động. Thường có triệu chứng cứng cổ lưng kéo dài hơn 30 phút.

Viêm thân sống đĩa đệm cột sống thắt lưng

Đây là tình trạng xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào các đốt sống hoặc đĩa đệm ở cột sống thắt lưng, gây ra viêm và nhiễm trùng trong vùng đó. 

Người bệnh thường có triệu chứng đau ở lưng dưới, đặc biệt là vào ban đêm và khi nghỉ ngơi, kèm theo các dấu hiệu của nhiễm trùng như sốt cao, cảm lạnh, run rẩy và mệt mỏi. Xét nghiệm máu thường cho thấy tăng số lượng bạch cầu và các dấu hiệu viêm nhiễm trong máu.

Đau lưng dưới do ung thư

Ung thư lan tỏa đến khu vực cột sống thắt lưng cũng là một trong những nguyên nhân có thể gây đau ở vùng lưng dưới. Ở những người cao tuổi, có tiền sử ung thư, sụt cân không rõ nguyên nhân và không phản ứng tích cực với điều trị sau 1 tháng, cần nghĩ đến khả năng ung thư đã lan tỏa đến cột sống thắt lưng gây ra đau ở vùng lưng dưới.

Đau lưng dưới do ung thư thường là đau âm ỉ, kéo dài, tăng nặng khi nghỉ ngơi hoặc vào buổi tối, một số người bệnh có thể gặp các triệu chứng nén dây thần kinh như đau lan từ lưng sang mông, đùi, bắp chân hoặc bàn chân. Khi nghi ngờ về đau lưng do ung thư lan tỏa, cần tiến hành chụp cộng hưởng từ của khu vực cột sống thắt lưng để đánh giá và đồng thời kiểm tra khối u gốc.

Các bệnh không liên quan đến xương khớp

• Các vấn đề về thận: 

Các cơn đau ở vùng lưng dưới có thể là một trong các dấu hiệu cho thấy bạn đang gặp vấn đề về thận. Sỏi thận, sỏi niệu quản là tình trạng có thể gây đau ở vùng lưng dưới và hông kèm theo các triệu chứng đường tiểu như tiểu nhiều, tiểu đau, tiểu có máu…

• Viêm ruột thừa: 

Nếu bạn bị đau ở vùng lưng dưới kèm theo đau bụng dữ dội, xảy ra đột ngột và kèm theo sốt, buồn nôn, có thể bạn bị viêm ruột thừa.

• Viêm tụy: 

Tổn thương tụy có thể dẫn đến tình trạng viêm tụy. Viêm tụy thường gây đau ở vùng trên bụng kèm theo nôn mửa. Tuy nhiên, viêm tụy cũng có thể gây ra những cơn đau nhức ở vùng lưng dưới, dẫn đến khó chẩn đoán viêm tụy.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ đau lưng dưới

Các yếu tố sau đây cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng đau ở vùng lưng dưới:

• Mang balo quá nặng so với cơ thể và vóc dáng.
• Thiếu tập luyện thể dục, thiếu hoạt động vận động thường xuyên.
• Thừa cân hoặc béo phì, gây tăng áp lực lên cột sống lưng, dẫn đến đau ở vùng thắt lưng dưới.
• Thiếu canxi trong chế độ ăn uống.
• Tồn tại khối u (hiếm gặp).
• Phụ nữ mang thai cũng có thể gặp tình trạng đau và mỏi ở vùng lưng dưới do khung xương chậu phải thay đổi để thích ứng với trọng lượng và kích thước của thai nhi.
• Mắc các vấn đề về sức khỏe tinh thần như trầm cảm, lo lắng, căng thẳng trong thời gian dài.
• Ngồi ở tư thế không đúng, ngồi làm việc trong thời gian dài.

Biến chứng đau lưng dưới

Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, nhiều trường hợp đau ở vùng lưng dưới có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh là chèn ép tủy sống. Người bệnh bị chèn ép tủy sống có thể trình bày các triệu chứng như liệt chân tay, giảm cảm giác và khó kiểm soát tiểu tiện.

Khi có người bệnh có đau ở vùng lưng dưới kèm theo những biểu hiện trên, cần đến bệnh viện để được khám và chẩn đoán, nhằm điều trị kịp thời. Nếu không được điều trị thích hợp, các triệu chứng trên sẽ ngày càng trở nên nghiêm trọng và có thể dẫn đến tình trạng tàn phế vĩnh viễn.

Đối với các trường hợp đau ở vùng lưng dưới cấp tính, nếu không được điều trị đúng cách, có nguy cơ cao chuyển sang tình trạng mạn tính. Cơn đau có xu hướng kéo dài liên tục, mức độ đau tăng theo thời gian, gây ra sự suy giảm chất lượng cuộc sống, tăng nguy cơ tàn phế và tăng chi phí điều trị.

Khi bệnh được phát hiện muộn, việc điều trị cũng trở nên khó khăn hơn nhiều. Ngoài ra, đau kéo dài có thể gây teo cơ đùi, cơ cẳng chân, hạn chế vận động và thậm chí dẫn đến tình trạng liệt.

Phương pháp chẩn đoán

• Xét nghiệm máu: 

Được sử dụng để đánh giá tình trạng viêm trong cơ thể khi có nghi ngờ về nguyên nhân gây đau ở vùng lưng dưới, như viêm, nhiễm trùng hoặc ung thư. Ngoài ra, trong trường hợp nghi ngờ ung thư, xét nghiệm máu cũng giúp đánh giá tình trạng thiếu máu – một vấn đề phổ biến ở bệnh nhân ung thư.

• Chụp X-quang: 

Là phương pháp chẩn đoán ban đầu để xác định sự bất thường ở vùng cột sống thắt lưng, chẳng hạn như thoái hóa cột sống với dấu hiệu của gai xương, xơ xương dưới sụn, hẹp khoảng cách giữa các đốt sống; gãy xương đốt sống, trượt đốt sống và đôi khi gợi ý về nguyên nhân viêm cột sống dính khớp.

• Chụp CT: 

Kết quả chụp CT sẽ giúp bác sĩ nhìn thấy chi tiết các xương đốt sống từ nhiều góc độ khác nhau, từ đó nhanh chóng phát hiện các tổn thương bên trong xương cột sống.

• Đo điện cơ (EMG): 

Phương pháp này đo các xung điện tạo ra bởi các dây thần kinh, từ đó phát hiện tình trạng chèn ép dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp kênh tủy sống.

• Đo mật độ xương: 

Có thể sử dụng để kiểm tra mật độ xương của bệnh nhân, đặc biệt trong trường hợp nghi ngờ về loãng xương. Kiểm tra mật độ xương sẽ giúp bác sĩ loại trừ nguyên nhân trên.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): 

Là phương pháp rất hữu ích và có độ chính xác cao, giúp phát hiện những bất thường trong mô mềm như hệ thống cơ, dây chằng, đĩa đệm. Chụp MRI nên được thực hiện khi có nghi ngờ về nguyên nhân nhiễm trùng, ung thư di căn, đau lưng kéo dài không phản ứng với điều trị hoặc khi có những biến chứng nguy hiểm như liệt chân, khó kiểm soát việc đi tiểu.

Khi nào cần đi khám về đau lưng dưới?

Bạn nên đến khám bác sĩ ngay lập tức trong các trường hợp sau:

• Nếu người bệnh đau lưng dưới là trẻ em.
• Nếu đau lưng dưới do tai nạn hoặc chấn thương.
• Khi có các triệu chứng đau lưng dưới kèm theo sốt và buồn nôn.
• Nếu bạn cảm thấy yếu, tê hoặc ngứa ở chân và bàn chân.
• Khi đau cơ lưng dưới đi kèm với mất kiểm soát bàng quang.
• Nếu đau lưng dưới dữ dội, liên tục, đột ngột hoặc ngày càng trở nên nặng hơn mà không giảm đi.
• Khi cơn đau cột sống thắt lưng dưới ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ của bạn.

Các phương pháp điều trị đau lưng dưới

Dưới đây là những phương pháp điều trị đau lưng dưới được áp dụng hiện nay:

Sử dụng thuốc theo đơn

Khi gặp cơn đau cơ lưng dưới, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc giảm đau không kê đơn (OTC) như Aspirin, Ibuprofen, Naproxen, Acetaminophen… Nếu những loại thuốc này không hiệu quả, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc như:

• Thuốc chống co giật để giảm đau liên quan đến dây thần kinh.
• Thuốc giãn cơ.
• Thuốc kháng viêm không chứa steroid (NSAID).
• Steroid.
• Corticosteroid dạng tiêm tĩnh mạch.

Lưu ý: Những loại thuốc này chỉ giảm đau lưng dưới tạm thời và cơn đau có thể tái phát khi thuốc không còn hiệu lực. Khi sử dụng thuốc, hãy tuân thủ đúng liều lượng do bác sĩ chuyên khoa chỉ định và tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc dùng quá liều, vì điều này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe.

Phẫu thuật

Trong những trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được xem xét, đặc biệt khi người bệnh có các dấu hiệu mất kiểm soát về bàng quang hoặc ruột.

Tuy nhiên, phẫu thuật vẫn mang theo nhiều rủi ro, như nhiễm trùng. Hơn nữa, chi phí của quá trình phẫu thuật này cũng khá đắt đỏ. Sau phẫu thuật, người bệnh phải dành thời gian nghỉ ngơi và tuân thủ quy trình phục hồi chức năng để khôi phục khả năng vận động.

Do đó, người bệnh cần cân nhắc kỹ trước khi quyết định phẫu thuật và nên ưu tiên lựa chọn các phương pháp điều trị bảo tồn để tránh những rủi ro có liên quan đến can thiệp phẫu thuật.

Vật lý trị liệu

Các phương pháp vật lý trị liệu như liệu pháp nhiệt, sóng âm, siêu âm, ánh sáng, kích thích điện, nắn hoặc xoa bóp khớp… cũng có thể giúp cải thiện tình trạng đau cơ thắt lưng dưới. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số bài tập vật lý trị liệu – phục hồi chức năng tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người bệnh để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn.

Lưu ý: Khi thực hiện vật lý trị liệu, người bệnh nên tuân thủ các hướng dẫn từ bác sĩ hoặc chuyên viên. Tuyệt đối không tự ý thực hiện tại nhà vì điều này có thể làm tăng đau cột sống thắt lưng.

Biện pháp phòng ngừa

Để tránh nguy cơ đau lưng dưới, bạn cần chú ý các điều sau đây:

• Khi nâng vật nặng, hãy mở rộng hai chân, ngồi xổm xuống với tư thế gập khớp gối và khớp háng, không cúi gập cột sống, sử dụng tay để di chuyển vật gần bụng và căng cơ bụng, từ từ đứng dậy và nâng vật lên. Luôn giữ cho lưng thẳng.
• Lập kế hoạch thời gian làm việc và thời gian nghỉ phù hợp, hạn chế căng thẳng và stress liên tục. Nếu bạn làm việc văn phòng, hãy chọn một chiếc ghế ngồi có độ cao phù hợp (đảm bảo cả hai chân chạm sàn). Sau mỗi giờ làm việc, hãy đứng lên và vận động, thực hiện những động tác thư giãn cho lưng trong khoảng 15 phút trước khi tiếp tục làm việc.
• Kiểm soát cân nặng tốt: Kết hợp chế độ ăn uống và luyện tập thích hợp để kiểm soát cân nặng, tránh thừa cân và béo phì. Điều này sẽ giúp giảm áp lực lên cột sống.
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là canxi, magiê, kali trong khẩu phần hàng ngày.
• Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục với mức độ phù hợp, hãy bắt đầu với bài khởi động trước khi thực hiện bài tập chính.

Dù đau lưng dưới là một tình trạng phổ biến, nhưng không nên coi thường vì đây có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề về cơ xương khớp và các bệnh lý nghiêm trọng. Khi bạn gặp các triệu chứng đau cột sống lưng dưới kéo dài, không giảm đi, hãy liên hệ ngay với các bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.