Thoái hóa khớp gối: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Thoái hóa khớp gối là một căn bệnh phức tạp và khó phát hiện trong giai đoạn ban đầu. Nếu không được chú ý, bệnh sẽ tiến triển âm thầm. Đến khi bệnh giai đoạn nặng, nó sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và hoạt động hàng ngày của người bệnh. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và bảo vệ chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Cấu trúc và chức năng của khớp gối

Khớp gối là một trong những khớp quan trọng và phức tạp nhất trên cơ thể. Nó liên kết xương đùi với xương ống chân (hay còn gọi là xương chày). Ngoài ra, còn có xương mác (ở phía ngoài xương chày, giúp phân chia trọng lượng cho xương chày) và xương bánh chè cũng đóng vai trò trong việc hình thành khớp gối. 

Các dây chằng nối kết xương đùi với cơ bắp chân, đóng vai trò quan trọng trong sự linh hoạt của khớp gối. Trong khi đó, các dây chằng xung quanh khớp gối có nhiệm vụ giữ cho khớp gối ổn định. Có tổng cộng 4 loại dây chằng gối:

• Dây chằng chéo trước: ngăn không cho xương đùi trượt ra phía sau so với xương chày (hoặc xương chày trượt ra phía trước so với xương đùi).
• Dây chằng chéo sau: ngăn không cho xương đùi trượt ra phía trước so với xương chày (hoặc xương chày trượt ra phía sau so với xương đùi).
• Dây chằng chéo giữa và dây chằng bên: ngăn không cho xương đùi trượt từ một bên sang bên kia.
• Hai miếng sụn hình chữ C (gọi là sụn chêm giữa và sụn bên): giúp giảm xóc giữa xương đùi và xương chày. Ngoài ra, túi chứa dịch (hay còn gọi là túi hoạt dịch) cung cấp chất lỏng giúp khớp gối di chuyển mượt mà.

Thoái hóa khớp gối là gì?

Thoái hóa khớp gối là hiện tượng xảy ra khi các tổn thương xuất hiện trên bề mặt sụn của khớp gối. Theo thời gian, sụn khớp bị mòn, trở nên mỏng và xù xì mất đi tính đàn hồi và không còn khả năng bảo vệ đầu xương như trước. 

Điều này dẫn đến các biến đổi trên bề mặt khớp, sự tích tụ canxi và hình thành gai xương, và cuối cùng làm hỏng cấu trúc của khớp.

Khớp gối nằm ở giữa ba xương: đầu dưới của xương đùi, đầu trên của xương chày và mặt sau của xương bánh chè. Nó được phủ bởi lớp sụn khớp. 

Khớp gối chịu trách nhiệm mang trọng lượng của toàn bộ cơ thể và là một trong những khớp chịu tải nặng nhất vì vậy, nó dễ bị thoái hóa.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra sự thoái hóa sụn khớp gối là tuổi tác. Sự khả năng tự phục hồi của sụn giảm đi theo thời gian, dẫn đến hầu hết những người lớn tuổi đều bị thoái hóa các khớp gối. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể làm cho khớp bị thoái hóa ở tuổi trẻ hơn, bao gồm:

Cân nặng

Khi cơ thể bạn bị thừa cân hoặc béo phì, áp lực trên các khớp, đặc biệt là khớp gối, sẽ tăng lên. Các nghiên cứu cho thấy mỗi khi tăng 0,45kg cân nặng, trọng lượng tác động lên khớp gối sẽ tăng từ 1,35kg đến 1,8kg.

Di truyền

Yếu tố di truyền bao gồm các biến đổi di truyền, khiến người ta có khả năng cao bị viêm xương khớp ở khớp gối ngay từ khi còn trẻ, cũng như hình dạng không bình thường của các xương xung quanh khớp gối, dẫn đến sự thoái hóa sụn khớp sớm hơn.

Giới tính

Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nguy cơ cao hơn nam giới bị thoái hóa các khớp gối.

Chấn thương lặp lại ở vùng gối

Những người thường xuyên thực hiện các hoạt động gây áp lực cho khớp gối, chẳng hạn như quỳ xuống, ngồi xổm hoặc nâng vật nặng (trên 25kg), có nguy cơ cao hơn bị thoái hóa khớp gối.

Vận động viên thể thao

Các vận động viên tham gia bóng đá, quần vợt, điền kinh – những môn thể thao đòi hỏi sự vận động nhiều ở khớp gối – có nguy cơ cao bị suy yếu khớp gối. Nguy cơ này càng tăng nếu vận động viên gặp chấn thương trong quá trình tập luyện.

Một số bệnh cơ xương khớp khác

Những người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp – loại viêm khớp phổ biến thứ hai – có nguy cơ cao hơn bị thoái hóa khớp. Ngoài ra, những người mắc các rối loạn chuyển hóa như thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng cũng dễ bị mắc bệnh thoái hóa khớp.

Triệu chứng thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp gối đi qua 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn có những triệu chứng và dấu hiệu đặc trưng riêng.

Giai đoạn 1: Triệu chứng không rõ ràng

Giai đoạn 1 của thoái hóa các khớp gối được đặc trưng bởi sự hiện diện của sụn khớp bị tác động nhẹ. Trong giai đoạn này, thường không có đau hay khó chịu ở khớp gối do sự mòn nhẹ của các thành phần khớp. 

Bác sĩ thường khuyến nghị bệnh nhân ở giai đoạn 1 nên bổ sung glucosamine hoặc chondroitin và thực hiện thường xuyên các bài tập để ngăn ngừa triệu chứng và làm chậm quá trình thoái hóa khớp.

Giai đoạn 2: Triệu chứng nhẹ

Ở giai đoạn này, người bị thoái hóa các khớp gối thường bắt đầu cảm thấy đau nhức, mặc dù lớp sụn vẫn chưa bị tổn thương nhiều. Dịch trong khớp vẫn có đủ lượng để đảm bảo sự linh hoạt của khớp là bình thường.

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, có thể xuất hiện các triệu chứng đặc trưng của thoái hóa các khớp gối, bao gồm:

• Đau sau một ngày dài đi bộ hoặc chạy.
• Khớp cứng hơn sau khi không vận động trong vài giờ.
• Giảm độ nhạy của khớp khi quỳ hoặc gập khớp.

Ngoài ra, giai đoạn này cũng có thể hình thành các gai xương nhỏ, gây ra cảm giác đau mỏi khi vận động nhiều do các gai xương va chạm với các mô trong khớp.

Giai đoạn 3: Triệu chứng rõ ràng

Ở giai đoạn này, sụn khớp bị tổn thương rõ rệt như nứt vỡ, và lớp sụn mỏng đi, dẫn đến hẹp khe khớp. Bệnh nhân ở giai đoạn 3 của thoái hóa khớp gối thường gặp đau thường xuyên khi đi bộ, chạy, uốn cong hoặc quỳ. 

Họ cũng có thể trải qua cảm giác cứng khớp sau khi ngồi lâu hoặc vào buổi sáng, và khớp có thể sưng sau thời gian di chuyển dài.

Thoái hóa các khớp gối tiếp tục phát triển, sụn khớp tiếp tục bị mòn và vỡ ra, xương mọc dày ra ở bên ngoài, tạo thành các cuốn xương. 

Mô khớp trở nên viêm nhiễm và có thể tạo ra chất lỏng hoạt động, gây sưng, gọi là viêm màng hoạt động.

Giai đoạn 4: Triệu chứng nghiêm trọng

Bệnh nhân ở giai đoạn 4 của thoái hóa các khớp gối gặp đau và khó chịu khi đi bộ hoặc di chuyển khớp. Ở giai đoạn này, không gian giữa xương trong khớp bị giảm đáng kể, sụn gần như bị phá hủy hoàn toàn và khớp trở nên cứng và hầu như không còn thể hiện sự linh hoạt. 

Lượng chất lỏng hoạt động giảm đáng kể và không còn giúp giảm ma sát. Bệnh nhân có nguy cơ phải tiến hành phẫu thuật cắt xương.

Biến chứng nguy hiểm của thoái hóa khớp gối

Thoái hóa các khớp gối gây ra những khó chịu cho người bệnh. Khi tình trạng bệnh trở nên nặng, có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm hơn như:

• Sự khó khăn trong việc di chuyển và giảm khả năng vận động.
• Biến dạng khớp gối, chi dưới cong, vẹo vào trong hoặc ra ngoài.
• Cứng khớp và co cơ.
• Chứng vôi hóa sụn khớp.
• Tàn phế và bại liệt.

Ngoài ra, thoái hóa các khớp gối còn gây ra lo lắng và trầm cảm, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh:

• Giảm năng suất làm việc: 

Thoái hóa khớp gối gây đau nhức và hạn chế khả năng vận động, từ đó làm giảm khả năng tập trung vào công việc.

• Rối loạn giấc ngủ: 

Đau nhức và sưng tấy ở khớp gối khiến người bệnh khó ngủ và không thoải mái khi nằm trên giường. Mất ngủ liên tục cũng gây mệt mỏi và cảm giác nặng nề.

• Tăng cân: 

Khớp gối đau và cứng làm người bệnh khó di chuyển và không thể tập thể dục, dẫn đến tăng cân không lành mạnh. Tăng cân này lại tạo áp lực lên xương khớp và làm tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn.

• Các vấn đề sức khỏe khác: 

Thoái hóa các khớp gối cũng có thể gây ra các bệnh khác như gout, bệnh tim mạch, tiểu đường,… gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người bệnh.

Thoái hóa khớp gối có nguy hiểm không?

Thoái hóa khớp gối, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Bệnh gút: Đây được coi là một hậu quả của thoái hóa các khớp gối, khiến sụn bị thay đổi và tạo thành tinh thể urat natri trong khớp, gây ra bệnh gút.
• Tăng cân: Khi khớp gối bị sưng đau, người bệnh có xu hướng ít vận động, dẫn đến nguy cơ béo phì cao.
• Vôi hóa sụn khớp: thoái hóa các khớp gối gây hình thành tinh thể canxi trong sụn, làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn, dẫn đến cơn đau cấp tính.
• Rối loạn giấc ngủ: Cơn đau làm cho người bệnh khó ngủ ngon.
• Trầm cảm và lo âu: Nghiên cứu chỉ ra rằng cơn đau từ thoái hóa các khớp gối có thể gây lo lắng và căng thẳng tinh thần cho người bệnh.
• Biến chứng khác: Hoại tử xương, gãy xương, chảy máu hoặc nhiễm trùng; tổn thương gân và dây chằng quanh khớp gối.

Cách chẩn đoán thoái hóa khớp gối

Khi được bác sĩ thăm khám, có thể chẩn đoán thoái hóa các khớp gối thông qua các phương pháp sau:

Chẩn đoán dựa trên triệu chứng:

• Đau khớp gối: Ban đầu, có thể chỉ cảm thấy đau nhẹ và không thường xuyên. Dần dần, cơn đau trở nên nặng hơn và xuất hiện liên tục. Đặc biệt, cơn đau có thể tăng thêm khi thời tiết lạnh, áp suất không khí giảm. Ngay cả những cử động nhỏ cũng có thể gây đau khớp gối suốt cả ngày.
• Cứng khớp gối: Cảm giác cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng và kéo dài khoảng 30 phút. Nếu tình trạng nặng hơn, cảm giác cứng khớp có thể kéo dài hơn.
• Biến dạng của đầu gối: Có thể có các biểu hiện như gai xương, lệch trục khớp hoặc thoái vị màng hoạt dịch.
• Tiếng lục khục trong khớp mỗi khi cử động.
• Tràn dịch trong khớp gối.

Chẩn đoán dựa trên hình ảnh:

• X-quang: Phát hiện các dấu hiệu như hẹp khe khớp, mọc gai ở thân xương và xương bánh chè, tăng độ dày của xương dưới sụn, hiện tượng vôi hóa trong gân kheo sau.
• Siêu âm khớp: Phát hiện tổn thương tràn dịch trong khớp, hẹp khe khớp, gai xương và đánh giá độ dày của sụn khớp.
• Nội soi khớp: Quan sát trực tiếp và đánh giá mức độ tổn thương của sụn khớp, đồng thời phân biệt rõ ràng với các bệnh lý khớp khác.
• Xét nghiệm: Các xét nghiệm như xét nghiệm máu, sinh hóa và dịch trong khớp để kiểm tra bạch cầu và độ nhớt khớp.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: Quan sát hình ảnh của khớp trong không gian 3D, phát hiện tổn thương của sụn khớp, dây chằng và màng hoạt dịch.

Cách điều trị thoái hóa sụn khớp gối

Mục tiêu chính của quá trình điều trị thoái hóa khớp gối là giảm đau và phục hồi khả năng vận động cho người bệnh. Để đạt được mục tiêu này, các liệu pháp điều trị dưới đây thường được kết hợp:

Giảm cân

Việc giảm cân giúp giảm tải trọng lên khớp gối. Điều này có thể cải thiện đáng kể tình trạng đau đầu gối do viêm xương khớp.

Tập thể dục đều đặn

Thực hiện đều đặn các bài tập thoái hóa khớp gối có thể giúp tăng cường linh hoạt cho các cơ xung quanh đầu gối, đồng thời giúp khớp trở nên ổn định hơn và giảm đau.

Sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống viêm

Các loại thuốc không kê đơn như acetaminophen, ibuprofen, naproxen natri… chỉ nên sử dụng trong tối đa 10 ngày. Sử dụng lâu hơn có thể tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ. Nếu sau 10 ngày thuốc không có tác dụng, bác sĩ có thể kê toa thuốc chống viêm.

Tiêm corticosteroid hoặc axit hyaluronic vào đầu gối

Corticosteroid là loại thuốc giảm đau và chống viêm mạnh. Trong khi đó, axit hyaluronic hoạt động như một chất lỏng bôi trơn cho khớp.

Các liệu pháp thay thế

Một số liệu pháp thay thế có thể mang lại hiệu quả trong trường hợp thoái hóa sụn khớp gối ở giai đoạn nhẹ hoặc trung bình. Các phương pháp này bao gồm việc sử dụng kem bôi chứa capsaicin, châm cứu hoặc sử dụng các chất bổ sung như glucosamine, chondroitin…

Vật lý trị liệu

Nếu tình trạng thoái hóa các khớp gối gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, việc tham gia các bài tập vật lý trị liệu sẽ rất hữu ích. Chuyên gia sẽ cung cấp hướng dẫn về cách thực hiện các hoạt động hàng ngày sao cho ít gây đau khớp nhất. 

Phẫu thuật ngoại khoa

Trong trường hợp các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, có thể sử dụng các phương pháp phẫu thuật ngoại khoa để điều trị thoái hóa sụn khớp gối, bao gồm:

• Điều trị dưới nội soi khớp (cắt lọc, bào, rửa khớp)
• Khoan kích thích tạo xương
• Cấy ghép tế bào sụn
• Mổ thay khớp

Những cách trên mặc dù giúp giảm đau đớn cho bệnh nhân nhưng hiệu quả lại không lâu dài. Bệnh vẫn có thể tái phát khiến người bệnh tốn nhiều thời gian và tiền bạc nhưng vẫn không khỏi.

Cách phòng tránh thoái hóa khớp gối

Các chuyên gia về Cơ xương khớp đã đưa ra một số biện pháp để phòng tránh thoái hóa các khớp gối mà mọi người nên thực hiện, đó là:

• Duy trì cân nặng lý tưởng và hợp lý (BMI < 23): Trọng lượng cơ thể quá cao sẽ tạo áp lực thêm lên đầu gối, góp phần làm mòn sụn.
• Kiểm soát tốt lượng đường trong máu.
• Tập thể dục thường xuyên với cường độ phù hợp: Điều này sẽ giúp các khớp linh hoạt, tăng cường sức mạnh của các cơ hỗ trợ đầu gối và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý mạn tính.
• Vận động và sinh hoạt cẩn thận, tránh gây chấn thương cho đầu gối.
• Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, có giấc ngủ đủ, hạn chế stress để giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe, bao gồm cả viêm khớp. Nên tránh sử dụng bia rượu, hút thuốc lá và các chất kích thích.
• Thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe (thăm khám sức khỏe) ít nhất 6 tháng 1 lần để theo dõi và phát hiện sớm các bất thường.

Ngoài ra, khi xuất hiện những dấu hiệu của thoái hóa các khớp gối, người bệnh nên đi khám chuyên khoa Cơ xương khớp càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và từ đó có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả.

Cách chăm sóc người bệnh thoái hóa khớp ở vùng gối

Một chế độ chăm sóc tốt sẽ giúp người bệnh thoái hóa khớp gối cải thiện triệu chứng đau và sưng vùng gối. Nếu bạn có người thân bị chứng bệnh này, hãy chăm sóc họ bằng các biện pháp sau:

• Chườm đá: Đặt một viên đá lạnh vào vùng gối để giảm đau và sưng.
• Tạo điều kiện cho người bệnh nghỉ ngơi, đặc biệt sau khi tập thể dục hoặc đi bộ đường dài. Nếu cần thiết, hãy hỗ trợ họ trong việc di chuyển hoặc hướng dẫn sử dụng nạng hoặc khung tập đi.
• Loại trừ nguy cơ té ngã: Người bị thoái hóa khớp có nguy cơ té ngã cao hơn. Vì vậy, hãy lắp thêm bệ ngồi bồn cầu, tay vịn hành lang… trong nhà, loại bỏ các chướng ngại vật trên lối đi để giảm thiểu nguy cơ này.
• Kiểm soát cơn đau không dùng thuốc: Khi người bệnh gặp cơn đau, hãy đánh lạc hướng bằng cách mở nhạc, xem TV hoặc đơn giản là trò chuyện với họ. Đôi khi, sự tập trung vào những hoạt động này có thể giúp giảm cơn đau mà không cần sử dụng thuốc, đồng thời không gây hại cho sức khỏe người bệnh.
• Bổ sung thực phẩm chứa các chất dinh dưỡng tốt cho sụn khớp gối bị thoái hóa, bao gồm trái cây, rau xanh và các loại cá béo.

Câu hỏi liên quan

1/ Đầu gối bị thoái hóa có nên đi bộ không?

Đi bộ là một hoạt động tốt cho người bị thoái hóa khớp gối. Mặc dù nhiều người có thể ngại di chuyển do cảm thấy đau đớn ở đầu gối, nhưng thực tế là việc đi bộ thường xuyên sẽ giúp cải thiện triệu chứng một cách đáng kể. Có những lợi ích của việc đi bộ đối với người bị thoái hóa các khớp gối như sau:

• Tăng cường sức mạnh cho khớp gối.
• Tăng cường sức mạnh cho đôi chân.
• Giảm cân hiệu quả.

2/ Thoái hóa khớp gối có nên tập yoga không?

Yoga là một phương pháp tuyệt vời dành cho những người bị thoái hóa sụn khớp gối. Bộ môn này giúp duy trì độ linh hoạt cho khớp cũng như giảm đau một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, nếu bạn muốn tập yoga, hãy tìm đến các chuyên gia yoga trị liệu thay vì tự ý tập. Sau khi đánh giá mức độ tổn thương của khớp, chuyên gia sẽ xây dựng cho bạn các động tác phù hợp. Điều này đảm bảo rằng bạn sẽ không làm quá sức khớp và đạt được hiệu quả tốt nhất từ việc tập yoga.

Thoái hóa khớp gối là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế nếu không được chú ý đúng mức. Vì vậy, khi phát hiện có dấu hiệu bất thường ở đầu gối, người bệnh cần đi khám ngay, trước khi xảy ra biến chứng nghiêm trọng. Việc sớm chẩn đoán và điều trị bệnh sẽ giúp ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và bảo vệ khả năng vận động của người bệnh.