Thoái hóa cột sống cổ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Hiện nay, thoái hóa đốt sống cổ không chỉ phổ biến ở người già mà còn đang tăng cao trong nhóm người trẻ do thói quen sinh hoạt và làm việc không khoa học. Trong bài viết này, Diamondkhop sẽ cung cấp thông tin quan trọng về vấn đề này, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị bệnh.

Thoái hóa cột sống cổ là gì?

Thoái hóa đốt sống cổ (Cervical spondylosis) là một bệnh lý ảnh hưởng đến xương khớp, mô tả tình trạng suy yếu của cột sống ở vùng cổ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh bắt đầu bằng việc viêm và lắng đọng canxi trên dây chằng xung quanh cột sống. 

Hiện tượng này dẫn đến hẹp các lỗ liên hợp nằm phía sau các đốt sống, làm cản trở sự tuần hoàn tự nhiên của máu và các dây thần kinh trong cột sống. Dẫn đến, các triệu chứng của thoái hóa đốt sống xuất hiện, gây đau ở vùng cổ gáy, đặc biệt khi vận động, cúi, xoay hoặc nhìn lên.

Thoái hóa đốt sống cổ có chữa được không?

Khả năng chữa trị thoái hóa đốt sống cổ phụ thuộc vào nỗ lực của bệnh nhân và sự hỗ trợ từ bác sĩ. Khi bệnh được phát hiện sớm và điều trị đúng cách theo hướng dẫn của chuyên gia, có thể đạt được sự phục hồi hoàn toàn nhanh chóng. 

Tuy nhiên, nếu bệnh nhân coi nhẹ và không tuân theo quy trình điều trị hoặc tự ý áp dụng các biện pháp chưa được kiểm chứng, nguy cơ biến chứng và tác động nghiêm trọng lên sức khỏe sẽ cao.

Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống cổ

Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống cổ có thể được liệt kê như sau:

Tuổi tác

Khi đạt độ tuổi từ 40 – 50, quá trình lão hóa tự nhiên bắt đầu ảnh hưởng đến các đốt sống tại vùng cổ, gây ra tình trạng thoái hóa. Các bác sĩ cho biết nhiều người cho rằng tuổi tác là nguyên nhân duy nhất gây thoái hóa cột sống cổ. Tuy nhiên, hiện nay, triệu chứng đau cột sống cổ ở người trẻ đang diễn biến âm thầm và có xu hướng gia tăng mạnh do các yếu tố nguy cơ sau đây:

• Di truyền các bệnh cơ xương khớp từ thành viên trong gia đình.
• Sinh hoạt thiếu khoa học, ít vận động, lạm dụng chất kích thích hoặc ngủ không đúng tư thế (ngủ ít tư thế, sử dụng gối không phù hợp, thiếu thói quen thay đổi tư thế).
• Chế độ ăn “nghèo nàn”, thiếu Canxi, Magie hoặc Vitamin D.
• Tiền sử chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc tai nạn thể thao.

Tư thế hoạt động không đúng

Các tư thế hoạt động không đúng như cúi ngửa quá nhiều, nâng vác nặng lên đầu hoặc ngồi trước màn hình máy tính trong thời gian dài, không chỉ ảnh hưởng đến cấu trúc của cột sống cổ mà còn thay đổi các mô xương, dây chằng và cơ, dẫn đến tiến trình thoái hóa nhanh chóng.

Gai xương

Gai xương hình thành do tổn thương ở các khớp, nhằm tăng độ mạnh mẽ và ổn định của xương. 

Gai xương hình thành theo thời gian và phát triển một cách âm thầm. Các phần xương dư thừa đôi khi gây áp lực lên các mô, cơ, tủy sống và rễ thần kinh, gây ra đau nhức.

Mất nước trong đĩa đệm

Đĩa đệm đóng vai trò như một tấm đệm đàn hồi giữa các đốt sống, giúp hỗ trợ trọng lượng đầu và giảm chấn động. 

Từ khoảng tuổi 30, chất liệu tương tự như gel trong đĩa đệm bắt đầu mất nước. Điều này làm cho các đốt sống tiếp xúc với nhau nhiều hơn và có thể gây đau và cứng cổ.

Xơ hóa dây chằng

Dây chằng có chức năng nối các xương cột sống với nhau và có thể trở nên xơ hóa theo thời gian. Đây cũng là một nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sự di chuyển của cổ, khiến vùng cổ cảm thấy căng và mất tính linh hoạt.

Triệu chứng thoái hóa cột sống cổ

Đau nhức

Bệnh nhân có thể trải qua cơn đau mỏi xung quanh vùng cổ – gáy và vùng cổ – vai, đôi khi dẫn đến vẹo cổ hoặc sái cổ. Đau sau đó có thể lan ra đầu, gây đau nhức ở vùng chẩm và trán, hoặc đau từ gáy lan xuống một hoặc cả hai bên cánh tay.

Mất cảm giác ở chi trên

Khi rễ thần kinh bị chèn ép nhiều, bệnh nhân có thể trải qua cảm giác đau nhức như “điện giật” từ vai xuống cánh tay. Trong các trường hợp nặng, có thể gây co cơ, yếu liệt hoặc mất cảm giác sâu ở hai bàn tay (khó cầm vật dụng, khó thực hiện các động tác tinh vi).

Cứng cổ vào buổi sáng

Khi thời tiết lạnh kết hợp với tư thế ngủ không thuận lợi, bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng cứng cổ vào buổi sáng. Tình trạng này gây khó khăn khi cúi gập, xoay cổ hoặc ngửa cổ. Một số người có đau ê ẩm ở vùng gáy hoặc sau đầu. 

Cơn đau sau đó lan sang phía sau đầu và có thể tăng cường khi hoặc hắt hơi. Một số người khác trải qua đau liên tục và không thể xoay đầu sang trái hoặc sang phải mà phải xoay cả cơ thể.

Dấu hiệu Lhermitte

Dấu hiệu Lhermitte là một triệu chứng của thoái hóa cột sống cổ đa xơ cứng. Nó bao gồm cảm giác khó chịu đột ngột như một luồng điện chạy từ cổ xuống xương sống, lan từ đó sang ngón tay hoặc ngón chân. Tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng khi bạn cúi cổ về phía trước.

Các triệu chứng khác

Trong trường hợp tổn thương ở các đốt sống C1 – C2 hoặc C4, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như nấc, ngáp, chóng mặt hoặc mất cân bằng.

Biến chứng của thoái hóa đốt sống cổ

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoái hóa cột sống cổ có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, bao gồm:

• Rối loạn tiền đình:

Thoái hóa cột sống cổ không chỉ gây tổn thương cho cột sống, mà còn có thể gây thiếu máu não và rối loạn tiền đình. 

Các biểu hiện của rối loạn tiền đình bao gồm đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi và nguy cơ bị ngã hoặc gặp tai nạn tăng cao, đặc biệt là đối với người cao tuổi.

• Thoát vị đĩa đệm cổ:

Trường hợp thoái hóa cột sống cổ kéo dài mà không được điều trị, có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm cổ. Điều này làm cho quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn và tăng nguy cơ gây rối loạn cảm giác, rối loạn thực vật (như tiểu tiện không tự chủ) hoặc bại liệt.

• Yếu và tê ở các vị trí từ cổ trở xuống:

Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của thoái hóa cột sống cổ. Khi gai xương và ống xương sống bị co lại, tủy sống nhanh chóng bị chèn ép. Điều này dẫn đến tình trạng yếu và tê ở các vị trí dưới cổ, kèm theo cơn đau nhức dữ dội.

Đối tượng nguy cơ bệnh thoái hóa cột sống cổ

Có những yếu tố nguy cơ góp phần vào sự phát triển bệnh thoái hóa cột sống cổ, bao gồm:

• Tuổi: 

Người cao tuổi là nhóm nguy cơ cao. Bệnh thoái hóa cột sống cổ thường phát triển ở người trung niên (từ 40 – 50 tuổi), do quá trình lão hóa các đĩa liên đốt và giảm lưu lượng máu đến các cột sống.

• Nghề nghiệp: 

Các công việc liên quan đến tư thế cúi gập, cử động nhiều ở vùng đầu cổ, công việc với cường độ lao động cao (làm việc liên tục mà không có thời gian nghỉ) và thâm niên công việc. 

Những nhóm nghề có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống cổ bao gồm người làm cấy ghép xương, thợ cấy ghép xương (thoái hóa cột sống cổ và cột sống lưng), thợ cắt tóc, nha sĩ, bác sĩ chuyên khoa răng, thợ sơn trần, thợ trát vách và diễn viên xiếc. 

• Chấn thương cổ: 

Các chấn thương cổ trong quá khứ có thể tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa cột sống cổ.

• Yếu tố di truyền: 

Người có người thân trong gia đình đã mắc bệnh thoái hóa cột sống cổ có nguy cơ cao hơn so với những người không có người thân bị bệnh.

• Hút thuốc: 

Hút thuốc có mối liên quan đến tăng đau cổ và có thể gia tăng nguy cơ phát triển bệnh thoái hóa cột sống cổ.

Chẩn đoán bệnh thoái hóa đốt sống cổ

Thường thì, việc chẩn đoán thoái hóa cột sống cổ được thực hiện thông qua các phương pháp khám lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng.

Khám lâm sàng

• Kiểm tra khả năng vận động của cột sống cổ.
• Kiểm tra phản xạ và sức mạnh cơ tay, nhằm xác định tác động của thoái hóa lên tủy sống hoặc dây thần kinh.

Xét nghiệm:

• X-quang: 

X-quang giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường như gai xương hoặc cầu xương, từ đó xác định thoái hóa cột sống cổ. Ngoài ra, X-quang còn giúp loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp hoặc nghiêm trọng hơn đối với đau cột sống cổ, như khối u, gãy xương hoặc nhiễm trùng.

• Chụp CT (Computed Tomography): 

CT scan cung cấp hình ảnh chi tiết về tổn thương xương ở mức độ nhỏ.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI – Magnetic Resonance Imaging):

MRI giúp xác định chính xác các vùng bị chèn ép dây thần kinh.

Điều trị thoái hóa đốt sống cổ như thế nào?

Thoái hóa đốt sống cổ có nhiều mức độ bệnh khác nhau, do đó phương án điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ bệnh của từng trường hợp. 

Dưới đây là những phương pháp điều trị nhằm bảo tồn đốt sống cổ.

Thư giãn và nghỉ ngơi

Người bệnh nên tránh stress và dành thời gian để thư giãn và nghỉ ngơi nhiều hơn. Khi nằm, cần chú ý không kê gối quá cao và chọn gối phù hợp.

Chườm nóng hoặc chườm lạnh

Phương pháp này giúp giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu. Bệnh nhân có thể thực hiện chườm nóng trước đó và sau đó chườm lạnh. Khi chườm lạnh, nên sử dụng tấm vải mỏng để bọc đá trước khi đặt lên vùng cổ đau.

Dùng thuốc

Việc sử dụng thuốc là một phương án điều trị cho thoái hóa đốt sống cổ, nhưng chỉ khi có sự cho phép và kê đơn từ bác sĩ chuyên khoa. 

Có một số loại thuốc được sử dụng, bao gồm thuốc giãn cơ (cyclobenzaprine), thuốc chống viêm và giảm đau (nhóm không steroid), Corticosteroid và các loại thuốc khác.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một phương pháp phổ biến trong điều trị thoái hóa đốt sống cổ. Phương pháp này nhằm hạn chế tình trạng co cứng khớp cổ, tăng cường tuần hoàn máu đến vùng cổ, và giúp cải thiện độ linh hoạt của cổ và vai gáy.

Phẫu thuật

Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng, các phương pháp trên có thể không đạt hiệu quả tối ưu. Trong trường hợp đó, phẫu thuật là một phương án cần thiết để điều trị. Phẫu thuật có thể bao gồm loại bỏ một phần đốt sống hoặc đĩa đệm bị tổn thương, hoặc tái thiết và nâng cao sự ổn định của cột sống.

Trị liệu Thần kinh Cột sống

Tại Mỹ và các nước phát triển, Trị liệu Thần kinh Cột sống là một phương pháp cực kỳ hiệu quả và an toàn, được sử dụng trong điều trị thoái hóa đốt sống cổ.

Cơ chế hoạt động của phương pháp này là sử dụng tay nắn chỉnh các đốt sống bị lệch, đưa chúng trở lại vị trí tự nhiên ban đầu, đồng thời giảm áp lực chèn ép lên rễ thần kinh, giúp làm giảm đau mà không cần phẫu thuật hoặc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Phòng ngừa Bệnh thoái hóa đốt sống cổ

Để phòng ngừa thoái hóa cột sống cổ và nguy cơ tái phát bệnh, bạn cần thay đổi thói quen sinh hoạt và làm việc theo các nguyên tắc sau:

• Sau thời gian làm việc, hãy dành thời gian để xoa bóp và chăm sóc vùng vai gáy cổ. Hãy phân bổ thời gian làm việc và nghỉ ngơi một cách hợp lý để giảm căng thẳng cho vùng cột sống cổ.
• Những người thường xuyên làm việc văn phòng và ngồi trước máy tính nên đứng lên và đi lại, vươn vai sau mỗi 1-2 giờ làm việc để thư giãn gân cốt.
• Trang thiết bị tại nơi làm việc nên phù hợp và cân đối. Hãy điều chỉnh ghế sao cho 2 cẳng tay song song với mặt bàn, giữ tư thế lưng thẳng và hai vai ngang bằng nhau. Khi ngồi làm việc, hãy chú ý đặt màn hình cách mắt khoảng 50-66 cm và dưới tầm nhìn mắt khoảng 10-20 độ, tránh đặt màn hình quá cao hoặc quá thấp so với tầm mắt.
• Hãy thường xuyên tập thể dục và vận động xương khớp bằng các bài tập yoga điều trị thoái hóa cột sống cổ.
• Hãy chú ý bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, ốc, sữa; cùng với đó là các loại rau và trái cây chứa nhiều vitamin và vi chất, đặc biệt là vitamin nhóm B, vào bữa ăn hàng ngày để giúp xương chắc khỏe và phòng tránh bệnh xương khớp.

Để điều trị thoái hoá đốt sống cổ, người bệnh cần áp dụng phương pháp nắn chỉnh cấu trúc cột sống sai lệch về vị trí bình thường. Đồng thời, cần kết hợp ăn uống điều độ, nghỉ ngơi hợp lý và vận động thường xuyên để tăng độ dẻo dai cho cột sống và duy trì hiệu quả lâu dài.