Giãn dây chằng gối: Các cách điều trị và thời gian hồi phục

Khớp gối và các dây chằng xung quanh nó là những vị trí dễ bị tổn thương do tai nạn giao thông, sinh hoạt hàng ngày hoặc hoạt động thể thao. Trong số đó, giãn dây chằng gối là một chấn thương thường gặp tại vùng này. Đây được coi là một dạng tổn thương nhẹ, thường được bác sĩ chỉ định các phương pháp điều trị tại nhà. Hãy cùng Diamondkhop tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!

Giãn dây chằng gối là gì?

Giãn dây chằng gối là một trạng thái khi các mô liên kết bên trong dây chằng bị kéo giãn quá mức, nhưng chưa bị đứt hoàn toàn. Dây chằng đầu gối là các mô liên kết sợi cứng, được tạo thành từ phân tử collagen dài và dai.

Các dây chằng đầu gối đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định sụn khớp và hỗ trợ cho hoạt động đi lại của cơ thể. Tuy nhiên, khi dây chằng bị giãn, chức năng liên kết giữa các phần tử xương và sụn trong khớp gối bị suy giảm, làm cho khớp gối trở nên lỏng lẻo và giới hạn phạm vi chuyển động của nó.

Trong khớp gối có tổng cộng 4 dây chằng: 

• Dây chằng bên trong giữ cho khớp không bị xoay ra ngoài. 
• Dây chằng bên ngoài giữ cho khớp không bị xoay vào trong. 
• Dây chằng chéo trước giữ cho khớp không bị trượt ra phía trước.
• Dây chằng chéo sau giữ cho khớp không bị trượt ra phía sau.

Cấu tạo và chức năng của dây chằng đầu gối

Hệ thống dây chằng đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các xương với nhau và duy trì sự ổn định của khớp gối.

• Dây chằng chéo trước (ACL): Dây chằng này nằm ở trung tâm của đầu gối và có chức năng điều khiển chuyển động quay và chuyển động về phía trước của xương chày.
• Dây chằng chéo sau (PCL): Dây chằng này nằm ở phía sau của đầu gối và hỗ trợ điều khiển chuyển động ra sau của xương chày.
• Dây chằng bên trong (MCL): Dây chằng này kéo dài từ mặt trong của đầu trên xương chày lên mặt trong của đầu dưới xương đùi, giúp duy trì sự ổn định cho phần bên trong của đầu gối.
• Dây chằng bên ngoài (LCL): Dây chằng này nằm ở phía bên ngoài của đầu gối và tạo thành một góc hẹp ở phía này, giúp duy trì sự ổn định cho phần bên ngoài của đầu gối.

Nguyên nhân gây giãn dây chằng gối

Giãn dây chằng trong khớp gối có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Chấn thương khi tham gia các hoạt động thể thao, như xoay người, thay đổi tư thế một cách đột ngột, bị xoắn chân hoặc tiếp đất một cách không ổn định, thường xảy ra trong các môn bóng đá, thể dục dụng cụ, nhảy xa, nhảy cao…
• Lối sống và hoạt động hàng ngày không đúng cách, bao gồm chạy nhảy với tư thế không đúng hoặc bị va chạm mạnh.
• Các bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc viêm khớp dạng thấp có thể gây hại cho các cấu trúc liên quan đến khớp gối, bao gồm cả dây chằng.
• Với những người cao tuổi, quá trình lão hóa cơ thể diễn ra, làm cho dây chằng trong khớp gối dễ bị tổn thương.

Triệu chứng giãn dây chằng gối

Dưới đây là những triệu chứng phổ biến của giãn dây chằng trong khớp gối:

Đau nhức mạnh mẽ ở vùng đầu gối, kéo dài trong vài giờ sau khi xảy ra chấn thương. Đầu gối sưng to và có biểu hiện bầm tím, gây khó khăn cho người bệnh khi tự đi lại và phải nhờ sự hỗ trợ từ người khác (dìu, cõng, cáng). Mức độ đau có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả tuổi tác và quá trình lão hóa.

Sau khoảng 2-3 tuần, triệu chứng đau và sưng sẽ giảm đi, nhưng xuất hiện dấu hiệu lỏng gối. Khi chạy nhanh, nguy cơ ngã vấp tăng lên, khó duy trì sự ổn định khi đứng trên một chân có đầu gối bị tổn thương, khó duy trì thăng bằng khi di chuyển trên địa hình không phẳng, và sự linh hoạt giảm dần. 

Đối với các vận động viên hoặc những người thường xuyên tham gia hoạt động thể thao, triệu chứng này dễ nhận biết hơn. Họ có thể cảm nhận sự giảm sức mạnh ở chân, khó duy trì thăng bằng khi xoay người, và khó khăn trong việc thực hiện các động tác yêu cầu sự ổn định của khớp gối.

Giãn dây chằng gối bao lâu thì khỏi?

Thời gian phục hồi sau giãn dây chằng đầu gối thường khác nhau tùy vào mức độ và phương pháp điều trị. Trong trường hợp nhẹ, thường mất khoảng 3 – 4 tuần để khỏi hoàn toàn và người bệnh có thể trở lại hoạt động vận động bình thường.

Tuy nhiên, đối với các trường hợp nặng hơn, quá trình phục hồi có thể kéo dài lên đến 2 tháng hoặc thậm chí lâu hơn.

Để đạt được sự phục hồi tốt nhất, việc điều trị và chăm sóc phải được thực hiện đúng cách. Bác sĩ thường khuyến nghị một kế hoạch điều trị đa phương diện, bao gồm nghỉ ngơi, đặt băng, nâng cao, sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống viêm non steroid.

Ngoài ra, việc tham gia vào quá trình phục hồi và tập luyện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia cũng rất quan trọng.

Lý do dây chằng đầu gối dễ bị tổn thương?

Dây chằng đầu gối dễ bị tổn thương vì một số lý do sau đây:

• Mức độ hoạt động lớn: 

Khớp gối là một trong những khớp quan trọng nhất trong cơ thể, và nó thường phải chịu tải trọng và áp lực lớn. Do vai trò nâng đỡ trọng lượng cơ thể, dây chằng đầu gối có khả năng bị đau nhức và chấn thương khi bị tác động mạnh.

• Chấn thương thể thao: 

Các hoạt động thể thao có tính chất chuyển động nhanh, xoay người, nhảy cao, và va chạm mạnh có thể gây tổn thương dây chằng đầu gối. Đứt dây chằng chéo trước là một trong những chấn thương nghiêm trọng thường xảy ra trong các môn thể thao như đá bóng, quần vợt, cầu lông.

• Các tình huống không lường trước: 

Dây chằng đầu gối dễ bị tổn thương khi có những tình huống bất ngờ như dừng lại đột ngột, chuyển hướng quá nhanh, tiếp đất không tốt sau khi nhảy, hoặc va chạm trực tiếp với lực mạnh.

• Tác động giới tính: 

Vận động viên nữ có tỷ lệ chấn thương dây chằng chéo cao hơn so với nam do sự khác biệt về thể chất, sức mạnh cơ bắp và hoạt động thần kinh-cơ. Sự khác biệt trong trục xương chậu-chi dưới và tác động của hormone estrogen ở nữ giới cũng có ảnh hưởng đến tính chất của dây chằng.

• Tai nạn và chấn thương nghiêm trọng: 

Các tai nạn giao thông, chấn thương cường độ cao như bị đè xe máy lên chân hoặc chấn thương trong các môn thể thao chuyên nghiệp có thể gây tổn thương đa dây chằng khớp gối.

Tuy dây chằng đầu gối dễ bị tổn thương, nhưng việc duy trì sự khỏe mạnh của cơ và dây chằng, thực hiện các bài tập tăng cường và sử dụng thiết bị bảo hộ phù hợp có thể giúp giảm nguy cơ chấn thương

Sơ cứu khi thấy các dấu hiệu giãn dây chằng chéo

Khi bị giãn dây chằng đầu gối, có những biện pháp sau đây cần được thực hiện:

• Đến gặp bác sĩ chuyên khoa: 

Không nên tự ý chữa trị chấn thương giãn dây chằng gối mà nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán như chụp X-quang, MRI để đánh giá tình trạng của khớp gối, sụn chêm và mức độ giãn dây chằng.

• Chăm sóc tại nhà cho giãn dây chằng nhẹ: 

Nếu giãn dây chằng ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể thực hiện các biện pháp sau tại nhà:

• Nghỉ ngơi và kê cao chân: 

Tránh các hoạt động mạnh, nghỉ ngơi và kê cao chân để giảm áp lực và tăng sự tuần hoàn máu đến khu vực bị tổn thương.

• Chườm lạnh: 

Chườm lạnh trong 48 giờ đầu sau chấn thương giúp giảm đau và sưng. Có thể sử dụng túi chườm lạnh hoặc đá lạnh được bọc trong khăn bông hoặc túi nilon. Tuyệt đối không sử dụng cao chườm nóng vì có thể làm tăng sự căng thẳng và cơn đau.

• Đeo nẹp đầu gối hoặc băng thun: 

Đeo nẹp đầu gối hoặc băng thun để cố định vị trí. Thời gian đeo phụ thuộc vào mức độ chấn thương và thông thường kéo dài vài tuần. Việc đeo nẹp hoặc băng thun giúp giữ cho khớp gối ổn định và tránh tổn thương tiếp xúc.

• Sử dụng thuốc: 

Một số người có thể được chỉ định sử dụng thuốc trị giãn dây chằng đầu gối. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ về liều lượng và cách dùng. Thuốc chỉ được dùng như một biện pháp hỗ trợ để giảm đau và chống viêm.

Làm gì để dây chằng đầu gối phục hồi nhanh chóng?

Để giúp dây chằng đầu gối phục hồi nhanh chóng, có thể áp dụng các biện pháp sau:

Chế độ ăn uống

Dùng chế độ ăn uống lành mạnh và cung cấp đủ dưỡng chất sẽ giúp tăng tốc quá trình phục hồi dây chằng, giảm sưng đau và ngăn chặn tình trạng viêm tiến triển. Cần bổ sung nhiều vitamin (C, E, D), chất chống oxy hóa, axit béo omega-3, protein, canxi. 

Những chất này sẽ tăng cường chức năng và độ bền của xương khớp, dây chằng và cơ bắp; nâng cao sức đề kháng và sức khỏe tổng thể; cải thiện cơn đau và sự căng cứng, hạn chế tái phát chấn thương. 

Có thể bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày các loại thực phẩm như thịt bò, ức gà, cá hồi, cá ngừ, cá trích, sữa, trứng, rau xanh, hạt, dầu gan cá tuyết, trái cây tươi (cam, kiwi, việt quất, bơ, dâu tây, đu đủ, táo, mâm xôi, lê…). 

Ngoài ra, cần hạn chế thức ăn và đồ uống có khả năng gây viêm, sưng đau và cản trở quá trình phục hồi của dây chằng như rượu, bia, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn cay nóng, thực phẩm giàu mỡ…

Massage

Lực tác động từ bàn tay và ngón tay có khả năng kích thích mạch máu và mô mềm, cải thiện tuần hoàn máu, thư giãn cơ và dây chằng, đồng thời giảm đau và sưng, điều hòa khí huyết. 

Massage cũng giúp giảm căng cứng, tê buốt, giảm bớt sưng và bầm tím, cải thiện khả năng vận động. Người bệnh có thể thực hiện xoa bóp 2 lần/ngày, mỗi lần khoảng 30 phút để cải thiện triệu chứng nhanh chóng.

Bài tập phục hồi chức năng

Bài tập phục hồi chức năng được áp dụng cho các trường hợp giãn dây chằng gối ở mức độ nhẹ. Bài tập này giúp cải thiện cấu trúc của khớp gối, tăng tính linh hoạt, phục hồi chức năng vận động và cải thiện triệu chứng. Người bệnh cần lưu ý chỉ tập theo sức mình, không ép buộc bản thân hoặc thực hiện quá nhanh các bài tập. Điều này sẽ làm cho đầu gối sưng đau hơn và có thể ngược tác dụng của bài tập phục hồi chức năng.

Bài tập co gối:

• Bắt đầu bằng tư thế nằm ngửa trên sàn..
• Hai chân duỗi thẳng, sát vào tường để tạo một góc 90 độ giữa chân và bụng.
• Nhẹ nhàng co đầu gối ở bên chân bị tổn thương cho đến khi cảm thấy căng tức.
• Giữ nguyên tư thế khoảng 30 giây và thở đều.
• Thả lỏng cơ thể và nhẹ nhàng trở về tư thế ban đầu.
• Lặp lại động tác 3-5 lần/ngày.

Bài tập duỗi gối thụ động:

• Bắt đầu từ tư thế ngồi trên ghế hoặc giường, giữ lưng thẳng.
• Để chân buông thõng.
• Nhẹ nhàng nâng cao chân bị tổn thương, từ từ duỗi thẳng sao cho chân song song mặt đất.
• Giữ vững tư thế này trong khoảng 10 giây.
• Từ từ hạ chân xuống.
• Lặp lại động tác từ 5-10 lần/ngày.

Tập cơ tứ đầu

• Cuộn tròn chiếc khăn mỏng và đặt ở phía sau đầu gối.
• Nằm trên sàn và từ từ duỗi thẳng chân.
• Cùng lúc nâng cả hai chân lên khỏi mặt sàn khoảng 30° – 45°.
• Duy trì tư thế duỗi chân trong 5 nhịp thở.
• Lặp lại động tác này từ 8-10 lần mỗi ngày, thực hiện hàng ngày cho đến khi khớp gối được duỗi thẳng hoàn toàn.

Tập nhón chân

• Bắt đầu từ tư thế đứng thẳng trên sàn.
• Nhón chân lên càng cao càng tốt, đồng thời giữ cho đầu gối thẳng.
• Giữ vững tư thế này trong khoảng thời gian 3-5 giây.
• Từ từ hạ chân xuống và lặp lại động tác liên tục trong vòng 3 phút.

Phương pháp phục hồi dây chằng gối có cần phẫu thuật không?

Sau khi thăm khám và đánh giá mức độ chấn thương, bác sĩ sẽ đưa ra khuyến nghị về việc cần phẫu thuật tái tạo dây chằng hay không. Thường chỉ khi dây chằng bị đứt hoàn toàn, rách sụn hoặc trong trường hợp bệnh nhân là vận động viên thể thao, cần có hoạt động thể lực cao, phẫu thuật mới được xem là cần thiết.

Tuy nhiên, trong trường hợp dây chằng bị giãn, phẫu thuật không nhất thiết phải thực hiện, vì nó có thể mang lại nhiều nguy cơ biến chứng. 

Nếu bạn không có nhu cầu hoạt động thể chất mạnh, thì không nên lựa chọn phương pháp này. Thay vào đó, bạn có thể thăm khám, tìm đến bác sĩ chuyên trị và thực hiện liệu trình tập luyện đúng cách để phục hồi.

Cách phòng tránh giãn dây chằng đầu gối

Để tránh tổn thương dây chằng khớp gối, chúng ta cần chú ý đến 5 nguyên tắc quan trọng sau đây:

• Khởi động cơ bản và dùng băng cố định Rocktape: Đối với vận động viên chuyên nghiệp, họ nên khởi động kỹ trước khi vận động và sử dụng băng cố định Rocktape để hỗ trợ chuyển động và giảm nguy cơ chấn thương.
• Tập luyện theo mức độ phù hợp: Đối với vận động viên không chuyên, họ nên tập luyện ở mức độ vừa phải để duy trì tính linh hoạt của khớp gối.
• Chú ý an toàn trong hoạt động hàng ngày: Đặc biệt khi tham gia giao thông, chúng ta cần tuân thủ nguyên tắc an toàn lao động để tránh tai nạn và chấn thương không mong muốn.
• Tăng cường mạnh mẽ cơ bắp và dây chằng: Áp dụng các bài tập tạ như squat, deadlift để tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho cơ bắp và dây chằng.
• Dinh dưỡng hợp lý: Đảm bảo chế độ ăn uống cân đối, bổ sung đủ Protein, Canxi và vitamin D để duy trì xương khớp khỏe mạnh.

Qua bài viết này, người bệnh đã có thể tìm thấy câu trả lời cho thắc mắc về thời gian phục hồi. Giãn dây chằng gối là một chấn thương phổ biến và có thể gây ra biến chứng. Tuy nhiên, nếu điều trị đúng cách, bạn vẫn có thể phục hồi chức năng và cải thiện triệu chứng sau khoảng thời gian 2 tháng điều trị.