Vôi hóa xương: Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa

Vôi hóa xương là một vấn đề phổ biến và nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe xương của con người. Khi xương bị vôi hóa, chất lượng và sức mạnh của chúng giảm đi, dẫn đến nguy cơ gãy xương và các vấn đề khác liên quan. Trong bài viết này, Diamondkhop sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị và phòng ngừa vôi hóa xương.

Vôi hóa xương là gì?

Vôi hóa xương còn được gọi là vôi xương, đề cập đến quá trình tích tụ muối canxi trong mô cơ thể, thường xảy ra trong quá trình hình thành xương. Hiện tượng này có thể phát triển thành bệnh lý hoặc là một dấu hiệu tự nhiên của sự lão hóa, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Xương bị vôi hóa là kết quả của cơ thể tự bảo vệ hoặc một phản ứng tự nhiên đối mặt với chấn thương, nhiễm trùng và các rối loạn tự miễn dịch khác.

Đối với nhiều người, hiện tượng thoái hóa này là một vấn đề phổ biến gây ảnh hưởng đáng kể đến khả năng vận động và hoạt động hàng ngày. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển và gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí không thể khôi phục được.

Phân loại vôi hóa xương

Về vị trí của vôi hóa xương, có 2 loại chính là:

Vôi hóa xương nội khớp

Là khi canxi tích tụ trong không gian khớp hoặc ở các mô liên kết khớp như gân, dây chằng, bao khớp. Tình trạng này có thể gây đau, viêm và hạn chế chức năng của khớp. Ví dụ như vôi hóa khớp vai, khớp gối, khớp háng…

Vôi hóa xương ngoại khớp

 Là khi canxi tích tụ ở các vùng xương không liên quan đến khớp hoặc ở các mô mềm không phải là mô liên kết khớp. Tình trạng này có thể không gây triệu chứng hoặc gây đau khi canxi chèn ép vào các dây thần kinh hoặc các cơ quan lân cận. Ví dụ như vôi hóa cột sống cổ, cột sống lưng, tim mạch…

Dấu hiệu vôi hóa xương

Tuỳ theo từng vị trí hình thành, vôi hóa xương sẽ xuất hiện với những triệu chứng khác nhau, cụ thể như sau:

• Vôi hóa xương ở trong khớp hoặc sâu trong mô: Đặc điểm này thường khó nhận thấy rõ ràng đối với người bệnh.
• Vôi hóa xương gần bề mặt da: Có thể xuất hiện các vết sưng nhỏ trên da.
• Vôi hóa xương trong vùng vai: Gây khó khăn trong việc di chuyển cánh tay, đau đớn và hạn chế phạm vi chuyển động.
• Vôi hóa xương trong cột sống: Gây chèn ép dây thần kinh cột sống, có thể gây ra cảm giác tê và đau ở cánh tay, chân hoặc các vùng khác trên cơ thể. Nếu vôi hóa xương phát triển sâu vào bên trong, nó có thể gây hẹp ống sống, ảnh hưởng đến khả năng đứng thẳng và đi lại.
• Vôi hóa xương trong vùng đầu gối: Gây khó khăn khi thực hiện các chuyển động thông thường như đi lên xuống cầu thang hoặc lên xuống xe ô tô…

Nguyên nhân vôi hóa xương

Như đã nói ở trên, vôi hóa xương có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, tùy theo từng loại vôi hóa. Tuy nhiên, có một số yếu tố chung có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Giới tính: Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao hơn nam giới vì lượng estrogen giảm sút làm mất cân bằng khoáng chất trong xương.
• Chế độ ăn uống: Ăn quá nhiều thực phẩm giàu canxi như sữa, pho mát, cá… hoặc thiếu vitamin D, vitamin K, magie… có thể làm rối loạn quá trình chuyển hóa canxi trong cơ thể.
• Lối sống: Ngồi nhiều, ít vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia… có thể làm giảm khả năng hấp thu và sử dụng canxi của cơ thể, dẫn đến xương bị yếu và vôi hóa.
• Bệnh lý: Một số bệnh lý có thể gây ra hoặc làm tăng nguy cơ vôi hóa xương như suy giáp, suy thận, ung thư, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp gút…
• Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, quá trình hình thành xương bị suy giảm, dẫn đến xương bị mất canxi và trở nên yếu. Đồng thời, quá trình chuyển hóa canxi trong cơ thể cũng bị rối loạn, dẫn đến canxi tích tụ ở các vùng không mong muốn.

Biến chứng vôi hóa xương 

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vôi hóa xương có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một số biến chứng phổ biến là:

• Viêm khớp: Khi canxi tích tụ trong khớp hoặc ở các mô liên kết khớp như gân, dây chằng, bao khớp… có thể gây ra viêm nhiễm và sưng đau ở khớp. Viêm khớp có thể làm giảm chức năng của khớp và làm tổn thương các mô xung quanh.
• Chèn ép dây thần kinh: Khi canxi tích tụ ở các vùng xương gần các dây thần kinh hoặc các cơ quan lân cận, có thể gây ra chèn ép và kích thích các dây thần kinh, gây ra các triệu chứng như tê, đau, yếu hoặc liệt các vùng do dây thần kinh điều khiển. Ví dụ như vôi hóa cột sống cổ có thể gây ra đau cổ, đau vai, đau tay, tê bì hoặc liệt tay…
• Hẹp ống sống: Khi canxi tích tụ ở các gai xương của cột sống, có thể làm hẹp không gian của ống sống và gây áp lực lên tủy sống. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng như đau lưng, đau chân, yếu hoặc liệt chân, rối loạn tiểu tiện hoặc đại tiện…
• Rối loạn tim mạch: Khi canxi tích tụ ở các mạch máu hay các cơ quan của hệ tim mạch như tim, van tim… có thể gây ra các rối loạn như xơ vữa động mạch, hẹp van tim, loạn nhịp tim… Những rối loạn này có thể làm giảm khả năng bơm máu của tim và gây nguy hiểm cho tính mạng.

Cách chẩn đoán vôi hóa xương 

Để chẩn đoán vôi hóa xương, bác sĩ sẽ dựa vào các phương pháp sau:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về lịch sử bệnh, triệu chứng, lối sống và chế độ ăn uống của người bệnh. Bác sĩ cũng sẽ khám các vùng xương bị nghi ngờ vôi hóa để xác định mức độ đau, sưng, viêm và hạn chế chức năng.

• Xét nghiệm: Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh làm một số xét nghiệm máu và nước tiểu để kiểm tra lượng canxi và các khoáng chất khác trong cơ thể. Xét nghiệm này có thể giúp xác định nguyên nhân và loại vôi hóa xương của người bệnh.

• Chụp X-quang: Đây là phương pháp chính để phát hiện vôi hóa xương. Bằng cách chụp X-quang các vùng xương bị nghi ngờ vôi hóa, bác sĩ có thể nhìn thấy được sự tích tụ canxi ở các mô mềm hay các gai xương. Tuy nhiên, phương pháp này không thể cho biết được mức độ viêm nhiễm hay tổn thương của khớp.

• Chụp CT hoặc MRI: Đây là những phương pháp chụp chi tiết hơn X-quang, có thể cho biết được mức độ viêm nhiễm, tổn thương hay chèn ép của các mô xung quanh xương. Phương pháp này có thể được áp dụng khi X-quang không cho kết quả rõ ràng hoặc khi cần chuẩn bị cho phẫu thuật.

Cách điều trị vôi hóa xương

Điều trị vôi hóa xương phụ thuộc vào nguyên nhân, loại và mức độ của bệnh. Một số phương pháp điều trị thông dụng là:

• Điều trị không dùng thuốc: 

Bao gồm các biện pháp như tập thể dục, vật lý trị liệu, bơm thuốc giảm đau vào khớp, đeo nẹp hoặc nạng hỗ trợ chức năng của khớp. Mục đích của phương pháp này là giúp giảm đau, viêm, sưng và cải thiện chức năng của khớp.

• Điều trị dùng thuốc:

Bao gồm các loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc chống viêm, thuốc ổn định khoáng chất, thuốc điều trị bệnh lý gây ra vôi hóa xương. Mục đích của phương pháp này là giúp giảm đau, viêm, ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình vôi hóa xương.

• Điều trị ngoại khoa:

Bao gồm các phương pháp như tiêm hóa chất để tan canxi, nạo canxi bằng dao mổ hoặc dao siêu âm, thay khớp nhân tạo. Mục đích của phương pháp này là loại bỏ canxi tích tụ ở các mô mềm hay các gai xương, giảm áp lực lên các dây thần kinh hoặc các cơ quan lân cận, khôi phục chức năng của khớp.

Cách phòng ngừa xương bị vôi hóa

Để phòng ngừa xương bị vôi hóa, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Ăn uống cân bằng: 

Bạn nên ăn đủ các loại thực phẩm giàu canxi như sữa, pho mát, cá… nhưng không nên ăn quá nhiều. Bạn cũng nên bổ sung vitamin D, vitamin K, magie… để giúp cơ thể hấp thu và sử dụng canxi hiệu quả. Bạn nên hạn chế ăn các thực phẩm chứa oxalat như rau chân vịt, cà chua, cà phê… vì chúng có thể làm giảm khả năng hấp thu canxi của cơ thể.

• Vận động thường xuyên: 

Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để kích thích quá trình hình thành xương và giảm nguy cơ thoái hóa xương. Bạn có thể chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, đi xe đạp, bơi lội… để không gây quá tải cho khớp.

• Tránh chấn thương: 

Bạn nên tránh các hoạt động có nguy cơ gây chấn thương cho xương khớp như nhảy cao, chạy nhanh, mang vác nặng… Bạn cũng nên sử dụng các thiết bị bảo vệ khi chơi thể thao hoặc làm việc có nguy hiểm. Nếu bị chấn thương, bạn nên đi khám và điều trị sớm để tránh biến chứng.

• Hạn chế rượu bia và thuốc lá: 

Bạn nên hạn chế uống rượu bia và hút thuốc lá vì chúng có thể làm giảm khả năng hấp thu và sử dụng canxi của cơ thể, gây mất cân bằng khoáng chất trong xương. Bạn cũng nên tránh dùng các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa canxi như thuốc chống đông máu, thuốc chống loét dạ dày, thuốc chống viêm kháng sinh… trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

• Thăm khám định kỳ: 

Bạn nên thăm khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra lượng canxi và các khoáng chất khác trong cơ thể, phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý có thể gây ra vôi hóa xương như suy giáp, suy thận, ung thư… Bạn cũng nên làm X-quang các vùng xương bị nghi ngờ vôi hóa để theo dõi quá trình vôi hóa và đánh giá mức độ của bệnh.

Các câu hỏi thường gặp

1/ Vôi hóa xương khớp nên ăn gì?

Bạn nên ăn các thực phẩm chứa nhiều collagen như ngũ cốc, nguyên hạt, hạt đậu nành, cá béo, các loại trái cây có múi như cam, bưởi chanh,… hoặc các loại rau củ màu đỏ như ớt chuông, củ dền,…

2/ Vôi hóa xương có thể ảnh hưởng đến ai?

Vôi hóa xương có thể ảnh hưởng đến mọi người, không phân biệt giới tính và độ tuổi.

Vôi hóa xương là một vấn đề y tế nghiêm trọng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Tuy nhiên, thông qua những biện pháp phòng ngừa và điều trị thích hợp, chúng ta có thể giảm nguy cơ và quản lý tình trạng này. Chúng ta cần chú trọng đến chế độ ăn uống và tập luyện, thăm khám định kỳ, và tìm sự hỗ trợ tinh thần khi cần thiết. Với sự chăm sóc đúng cách, chúng ta có thể giữ cho cuộc sống của mình đẹp đẽ và tự tin hơn.