Chỉ số Acid uric là gì? Chỉ số acid uric bình thường là bao nhiêu?

Chỉ số acid uric là gì? Đó là nồng độ của một chất chuyển hóa được tạo ra từ purin trong máu. Khi chỉ số acid uric cao quá mức, sẽ gây ra các bệnh lý như gout, sỏi thận, suy thận,… Bài viết này, Diamondkhop sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị khi tăng acid uric máu.

Chỉ số Acid uric là gì?

Acid uric là một hợp chất dị vòng của cacbon, oxi, hydro và nitơ, có công thức C5H4N4O3 được tạo thành trong cơ thể do quá trình thoái giáng các nhân purin. Tiếp theo chúng được hòa tan trong máu và cuối cùng chúng được đưa đến thận và thải ra ngoài qua nước tiểu.

Acid uric là một hợp chất lần đầu tiên được phân lập từ sỏi thận vào năm 1776 bởi nhà hóa học người Thụy Điển Carl Wilhelm Scheele. Nhà hóa học người Ukraina Ivan Horbaczewski lần đầu tiên tổng hợp axit uric bằng cách nấu chảy urê bằng glycine vào năm 1882.

Acid uric thể hiện tautome lactam-lactim (cũng thường được mô tả là tautome keto–enol). Mặc dù dạng lactim dự kiến ​​sẽ có một số mức độ axit uric thơm kết tinh ở dạng lactam, với hóa học tính toán cũng chỉ ra rằng tautome là ổn định nhất.

Mục đích của xét nghiệm Acid uric

Xét nghiệm acid uric là xét nghiệm định lượng acid uric trong máu hoặc nước tiểu. Mục đích của xét nghiệm acid uric là để:

• Chẩn đoán và theo dõi bệnh gout, một loại viêm khớp do lắng đọng các tinh thể muối urat trong các khớp và mô xung quanh.
• Chẩn đoán và theo dõi bệnh sỏi thận, một loại sỏi do tích tụ các tinh thể muối urat trong niệu quản hoặc niệu đạo.
• Chẩn đoán và theo dõi bệnh suy thận, một loại suy giảm chức năng thận do các nguyên nhân khác nhau, trong đó có việc lắng đọng các tinh thể muối urat trong thận.
• Chẩn đoán và theo dõi bệnh lý máu liên quan đến quá trình phá hủy các tế bào máu, như thiếu máu hemolytic, bệnh lymphoma hoặc leukemia, do khi các tế bào máu phá hủy sẽ giải phóng các nhân purin vào máu và tăng sản xuất acid uric.
• Theo dõi hiệu quả của điều trị hóa trị hoặc xạ trị cho bệnh nhân ung thư, do khi các tế bào ung thư bị tiêu diệt sẽ giải phóng các nhân purin vào máu và tăng sản xuất acid uric.
• Đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc tiểu đường, do nghiên cứu cho thấy mối liên quan giữa nồng độ acid uric cao trong máu và các yếu tố nguy cơ này.

Ý nghĩa của chỉ số acid uric

Chỉ số acid uric là nồng độ acid uric trong máu hoặc nước tiểu. Chỉ số acid uric có ý nghĩa trong việc phản ánh trạng thái chuyển hóa purin trong cơ thể, cũng như khả năng thải trừ acid uric qua thận.

Chỉ số acid uric có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, như:

• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm giàu purin, như phủ tạng, thịt đỏ, hải sản, đậu, rượu, bia,… có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu.
• Thuốc: Một số loại thuốc có thể làm tăng hoặc giảm nồng độ acid uric trong máu, như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc chống gout (allopurinol, probenecid,…), thuốc điều trị ung thư (asparaginase, methotrexate,…), thuốc lợi tiểu (thiazide, furosemide,…), thuốc chống viêm gan B (tenofovir),…
• Bệnh lý: Một số bệnh lý có thể làm tăng hoặc giảm nồng độ acid uric trong máu, như gout, sỏi thận, suy thận, thiếu máu hemolytic, bệnh lymphoma, leukemia, bệnh Wilson, bệnh Lesch-Nyhan,…
• Sinh lý: Một số yếu tố sinh lý có thể làm tăng hoặc giảm nồng độ acid uric trong máu, như tuổi tác, giới tính, thai kỳ, kinh nguyệt,…

Chỉ số acid uric bao nhiêu là bình thường?

Chỉ số acid uric bình thường có thể khác nhau tùy theo phương pháp xét nghiệm và phòng xét nghiệm. Tuy nhiên, chỉ số acid uric bình thường trong máu là:

• Ở nam là 5.1 ± 1.0 mg/dl (420 μmol/lít).
• Ở nữ là 4.0 ± 1 mg/dl (360 μmol/lít). 

Tổng lượng axit uric trong cơ thể ở nam là khoảng 1200mg và ở nữ là khoảng 600mg.

Chỉ số axit uric tốt nhất cho cơ thể là ở mức dưới 6 mg/dl sẽ tránh được nguy cơ mắc bệnh gout. Nồng độ axit uric ở mức 6-7 mg/dl là chỉ số an toàn bình thường.

Acid uric tích tụ trong cơ thể như thế nào?

Acid uric tích tụ trong cơ thể khi quá trình sản xuất hoặc tiêu hao purin vượt quá khả năng loại bỏ của cơ thể. Khi đó, nồng độ acid uric trong máu sẽ vượt quá ngưỡng bão hòa và kết tủa thành các tinh thể muối urat. Các tinh thể này có thể lắng đọng ở các khớp, mô xung quanh, da, thận và các cơ quan khác, gây ra các triệu chứng viêm, sưng, đau và tổn thương.

Các nguyên nhân gây tăng acid uric trong máu

Sau khi đã tìm hiểu được khái niệm chỉ số Acid Uric là gì thì chúng ta hãy cùng đi tìm hiểu nguyên nhân gây tăng acid uric trong máu:

Do tác nhân di truyền

Một số bệnh lý bẩm sinh liên quan đến sự rối loạn chuyển hóa purin có thể làm tăng sản xuất acid uric trong cơ thể, như hội chứng Lesch-Nyhan, bệnh Wilson, bệnh von Gierke,…

Hội chứng Lesch-Nyhan là một bệnh di truyền hiếm gặp do thiếu hụt enzyme hypoxanthine-guanine phosphoribosyltransferase (HPRT), có vai trò quan trọng trong việc tái sử dụng purin. Khi không có enzyme này, cơ thể sẽ bị tăng acid uric trong máu và là tác nhân gây bệnh gout, làm tổn thương tới thận, bàng quang hay các vấn đề về thần kinh.

Sự gia tăng chuyển hóa purine

Khi cơ thể phải phá hủy nhiều tế bào máu hoặc tế bào ung thư do các nguyên nhân như thiếu máu hemolytic, bệnh lymphoma, leukemia, hóa trị, xạ trị,… sẽ giải phóng nhiều purin vào máu và tăng sản xuất acid uric

Giảm bài tiết, thải trừ acid uric

Khi thận không hoạt động hiệu quả để lọc và loại bỏ acid uric ra ngoài qua nước tiểu do các nguyên nhân như suy thận, sỏi thận, nhiễm trùng đường tiết niệu, mất nước,… sẽ làm tăng nồng độ acid uric trong máu.

Chế độ dinh dưỡng không khoa học

Ăn nhiều thực phẩm giàu purin, như phủ tạng, thịt đỏ, hải sản, đậu,… hoặc uống nhiều rượu, bia,… sẽ làm tăng cung cấp purin cho cơ thể và tăng sản xuất acid uric.

Cách điều trị và phòng ngừa acid uric cao

Cách điều trị khi tăng acid uric có thể bao gồm:

• Sử dụng các loại thuốc điều trị tăng acid uric trong máu theo đơn của bác sĩ, như thuốc ức chế sản xuất acid uric (allopurinol, febuxostat,…) hoặc thuốc tăng bài tiết acid uric (probenecid, sulfinpyrazone,…).
• Sử dụng các loại thuốc giảm đau và chống viêm khi có cơn gút cấp, như colchicine, ibuprofen, naproxen,…
• Uống đủ nước, khoảng 2-3 lít mỗi ngày để giúp thận loại bỏ acid uric ra ngoài hiệu quả.
• Ăn uống hợp lý, hạn chế các thực phẩm giàu purin, rượu, bia, đồ ngọt, chất béo động vật,… và tăng cường các thực phẩm giàu vitamin C, chất xơ, canxi, magie,…
• Tránh sử dụng các loại thuốc có thể làm tăng acid uric trong máu, như thuốc chống viêm không steroid, thuốc lợi tiểu, thuốc chống viêm gan B,… trừ khi có sự chỉ định của bác sĩ.
• Tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng lý tưởng để cải thiện chuyển hóa purin và giảm nguy cơ béo phì, tiểu đường, cao huyết áp,…

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin cơ bản về chỉ số acid uric. Hy vọng từ bài viết này, các bạn sẽ biết được khái niệm chỉ số acid uric là gì và các nguyên nhân gây acid uric cao. Hãy chia sẻ những thông tin hữu ích này đến nhiều người hơn bạn nhé!